ΑΡΧΑΙΑ ΙΘΩΜΗ

Ο Τάφος της Αμφίπολης, που θεωρείται ένα από τα αρχαία Θαύματα του Κόσμου, θα ανοικοδομηθεί σύντομα, παρουσιάζοντας τα απομεινάρια του αρχικού τάφου μέσω ενός γυάλινου δαπέδου.

Το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι θα ανοικοδομήσει μεγάλο μέρος του αρχαίου μνημείου, στην Καστά της Αμφίπολης, αναλαμβάνοντας ένα εξωτερικό κέλυφος που θα στεγάσει ξανά τους αρχαίους θησαυρούς μέσα.

Ο ταφικός τύμβος Καστά είναι η τοποθεσία του τεράστιου ταφικού συγκροτήματος, στην κορυφή του οποίου βρισκόταν ένα μνημειώδες λιοντάρι σε μια βάση.

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο της Ελλάδας ενέκρινε ομόφωνα την αρχιτεκτονική προμελέτη του εξωτερικού κελύφους του χώρου 1 – μεταξύ του περιβόλου και του πρώτου διαχωριστικού τοίχου που κοσμείται με τα περίφημα γλυπτά της Σφίγγας – στον Τύμβο.

Όπως ανέφερε σε δήλωσή της η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη «Οι εργασίες στο μνημείο στον τύμβο Καστά προχωρούν με συστηματικό και μεθοδικό τρόπο.

Στον τελευταίο μας έλεγχο στο μνημείο, τον περασμένο Ιούνιο, είχαμε ανακοινώσει ότι οι παραπάνω αρχιτεκτονικές μελέτες επρόκειτο να υποβληθούν για γνωμοδότηση στο ΚΑΣ μέχρι τα τέλη Αυγούστου».

Σημειώνοντας ότι το έργο έχει παρουσιάσει σημαντικές καθυστερήσεις λόγω της πανδημίας, ο Μενδώνη πρόσθεσε ότι το μνημείο θα είναι ανοιχτό σε ειδικές ομάδες από το 2022.

Το ασημένιο οστεοφυλάκιο του Βρασίδα και χρυσό στέμμα που βρέθηκε στον Τύμβο της Αμφίπολης. Πίστωση: Rjdeadly  / CC BY-SA 4.0

Δεδομένου ότι η αρχική βεράντα και η στέγη δεν έχουν σωθεί, η ανακατασκευή του εξωτερικού κελύφους του μνημείου στοχεύει στη μόνιμη προστασία του χώρου από την υγρασία και τις εξωτερικές καιρικές συνθήκες.

Οι τοίχοι του έχουν ευαίσθητα επιχρίσματα και χρώματα και φυσικά πρέπει να προστατεύονται και τα γλυπτά της Σφίγγας.

Σύντομα, θα προστεθούν στον Τάφο βόλτες θερμοκρασίας και υγρασίας, μαζί με κατάλληλο φωτισμό και πιθανώς ακόμη και κλιματισμό.

Το κέλυφος «σχεδιάστηκε για να αναφέρεται στη γεωμετρία και τις διαστάσεις της αρχαίας στοάς, χωρίς να το αντιγράφει», ανέφερε το υπουργείο, αλλά θα έχει «εντελώς αφηρημένα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά.

Τάφος του εξωτερικού τοίχου της Αμφίπολης, με φόντο τον τύμβο, ή τύμβο. Πηγή: Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

«Στόχος είναι η αρμονική παρουσία του στο χώρο σε σχέση με το μνημειακό σύνολο, εξυπηρετώντας παράλληλα λειτουργικές ανάγκες, όπως η προσβασιμότητα και η θέαση από τον επισκέπτη».

Για να γίνει ο ιστότοπος προσβάσιμος για άτομα με ειδικές ανάγκες, θα προστεθεί ένας μικρός ανελκυστήρας στον ιστότοπο.

Μέσα στο μνημείο, σκαλοπάτια θα οδηγήσουν σε ένα γυάλινο δάπεδο που θα επιτρέπει τη θέα στις Καρυάτιδες και στον τρίτο χώρο, που περιέχει το περίφημο μωσαϊκό της «Αρπαγής της Περσεφόνης».

Θεαματικό αρχαιοελληνικό μωσαϊκό της Περσεφόνης και του Πλούτωνα τμήμα του τάφου της Αμφίπολης

Ένα θεαματικό αρχαιοελληνικό μωσαϊκό που απεικονίζει αλληγορικά την απαγωγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα είναι μέρος του Τάφου — ωστόσο, οι προσωπικότητες που εμφανίζονται στην πραγματικότητα σε αυτό είναι ο Φίλιππος και η Ολυμπιάδα της Μακεδονίας.

Το 2012, Έλληνες αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τον μεγάλο τάφο στον λόφο Καστά, τον μεγαλύτερο τύμβο στην Ελλάδα, υποδεικνύοντας τη μεγάλη προβολή των προσώπων που πρέπει να είχαν ταφεί εκεί.

Ωστόσο, μέχρι σήμερα η ακριβής ταυτότητα αυτού ή των προσώπων είναι άγνωστη, αν και εκεί βρέθηκε το οστεοφυλάκιο για τον στρατιωτικό ηγέτη Βρασίδα.

Ο περιμετρικός τοίχος του τύμβου είναι ένας γιγάντιος μήκους 497 μέτρων (544 γιάρδες), κατασκευασμένος από ασβεστόλιθο καλυμμένο με μάρμαρο.

Ο τάφος αποτελείται από τρεις θαλάμους που χωρίζονται από τοίχους.

Οι περίφημες δύο σφίγγες βρίσκονται ακριβώς έξω από την είσοδο του τάφου.

Δύο από τους κίονες που στηρίζουν την οροφή στο πρώτο τμήμα έχουν τη μορφή Καρυάτιδων, ρυθμού του 4ου αιώνα π.Χ.

Όλα αυτά τα αγάλματα σύντομα θα περικλείονται από το νέο κέλυφος που θα χτιστεί πάνω τους.

Αυτή η ανασκαφή ήταν η πρώτη που αποκάλυψε το βοτσαλωτό μωσαϊκό που δείχνει αλληγορικά την απαγωγή της Περσεφόνης από τον Άδη, ακριβώς πίσω από τις Καρυάτιδες και μπροστά από τη μακεδονική μαρμάρινη πόρτα που οδηγεί στον «τρίτο» θάλαμο.

Το άρμα του Άδη φαίνεται να σύρεται από δύο λευκά άλογα, που οδηγούνται στον κάτω κόσμο από τον Ερμή.

 Οι ειδικοί λένε ότι το ψηφιδωτό επαληθεύει τον μακεδονικό χαρακτήρα του τάφου. 

Δεδομένου ότι το κεφάλι μιας από τις σφίγγες βρέθηκε μέσα στον τάφο πίσω από τη σπασμένη πόρτα, είναι σαφές ότι υπήρχαν εισβολείς και πιθανώς πλιατσικολόγοι στο σημείο ακόμη και από την αρχαιότητα.

Η δρ Κατερίνα Περιστέρη, η αρχαιολόγος που διευθύνει την ανασκαφή του τάφου, χρονολογεί τον τάφο στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ., την περίοδο μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (323 π.Χ.).

Στο πλαίσιο της αποκατάστασης του τάφου και των περιχώρων του, νέες πέτρες ακριβώς όπως οι πρωτότυπες στον χώρο του τάφου – οι οποίοι αργότερα επαναχρησιμοποιήθηκαν από τους Ρωμαίους αλλού – έχουν τοποθετηθεί στις κατάλληλες θέσεις.

Η Αμφίπολη ήταν μέρος της Μακεδονικής Βασιλικής Οδού

Η Αμφίπολη έγινε αποικία της Αθήνας το 465 π.Χ. ως μέρος των συνεχιζόμενων προσπαθειών της πόλης να εδραιώσει τον έλεγχό της στη Θράκη, η οποία ήταν στρατηγικής σημασίας λόγω των πρωτογενών υλικών της και των θαλάσσιων οδών ζωτικής σημασίας για τον εφοδιασμό της Αθήνας με σιτηρά από τη Σκυθία.

Η ίδια η πόλη και τα πρώτα της τείχη χρονολογούνται από το 437 π.Χ., αποτελώντας την κύρια βάση ισχύος των Αθηναίων στη Θράκη και, κατά συνέπεια, στόχο επιλογής για τους Σπαρτιάτες αντιπάλους τους.

Ο αθηναϊκός πληθυσμός παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό μειοψηφία στην πόλη.

Αυτός ήταν ο λόγος που η Αμφίπολη παρέμεινε μια ανεξάρτητη πόλη και σύμμαχος των Αθηναίων, παρά μια αποικία ή μέλος της υπό την Αθήνα Δηλιακή Συμμαχία.

Ωστόσο, το 424 π.Χ. ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας ανέλαβε εύκολα τον έλεγχο της πόλης.

Μια αποστολή διάσωσης με επικεφαλής τον Αθηναίο στρατηγό —και μετέπειτα ιστορικό— Θουκυδίδη, έπρεπε να συμβιβαστεί με την εξασφάλιση της Αιών και δεν μπόρεσε να ανακαταλάβει την Αμφίπολη, μια αποτυχία για την οποία ο Θουκυδίδης καταδικάστηκε σε εξορία.

Μια νέα αθηναϊκή δύναμη υπό τη διοίκηση του Κλέωνα απέτυχε για άλλη μια φορά το 422 π.Χ. κατά τη Μάχη της Αμφίπολης στην οποία τόσο ο Κλέων όσο και ο Βρασίδας έχασαν τη ζωή τους.

Ο Βρασίδας, ωστόσο, επέζησε αρκετά για να ακούσει την ήττα των Αθηναίων και θάφτηκε στην Αμφίπολη με εντυπωσιακή μεγαλοπρέπεια.

Από τότε θεωρούνταν ο ιδρυτής της πόλης και τιμούνταν με ετήσιους αγώνες και θυσίες.

Λιγότερο από έναν αιώνα αργότερα, η Αμφίπολη χρησίμευσε ως το μέρος όπου ο Μέγας Αλέξανδρος προετοιμάστηκε για τις εκστρατείες του που οδήγησαν στην εισβολή του στην Ασία.

Το λιμάνι χρησιμοποιήθηκε επίσης ως ναυτική βάση κατά τις εκστρατείες του στην Ασία.

Οι τρεις καλύτεροι ναύαρχοι του Αλεξάνδρου, ο Νέαρχος, ο Ανδροσθένης και ο Λαομέδοντας, διέμεναν στην Αμφίπολη, όπου, μετά το θάνατο του Αλέξανδρου, εξορίστηκαν και δολοφονήθηκαν η σύζυγός του Ρωξάνα και ο γιος τους Αλέξανδρος Δ’.

Η σημασία της πόλης σε αυτή την περίοδο φαίνεται από την απόφαση του Αλέξανδρου να την κάνει μια από τις έξι πόλεις στις οποίες χτίστηκαν μεγάλοι πολυτελείς ναοί κόστους 1.500 ταλάντων.

Σε όλη τη μακεδονική κυριαρχία η Αμφίπολη ήταν ένα ισχυρό φρούριο μεγάλης στρατηγικής και οικονομικής σημασίας, όπως φαίνεται από επιγραφές.

Η Αμφίπολη έγινε ένας από τους κύριους σταθμούς της μακεδονικής βασιλικής οδού και αργότερα στην Εγνατία οδό, τον κύριο ρωμαϊκό δρόμο που διέσχιζε τα νότια Βαλκάνια.

Μετά την τελική νίκη της Ρώμης επί της Μακεδονίας στη μάχη της Πύδνας το 168 π.Χ., η Αμφίπολη έγινε η πρωτεύουσα μιας από τις τέσσερις μίνι δημοκρατίες ή μερίδες, που δημιουργήθηκαν από τους Ρωμαίους από το βασίλειο των Αντιγονιδών που διαδέχτηκε την αυτοκρατορία του Αλεξάνδρου. στη Μακεδονία.

Αυτές οι μεσημβρινές ενσωματώθηκαν σταδιακά στο ρωμαϊκό πελατειακό κράτος, και αργότερα στην επαρχία, της Θράκης.

Οι ανασκαφές μέσα και γύρω από την Αμφίπολη έχουν αποκαλύψει μια σειρά από σημαντικά δημόσια κτήρια, αρχαία τείχη και τάφους.

Πολλά από τα ευρήματα που έγιναν σε αυτές τις ανασκαφές εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο της Αμφίπολης.

Το μνημείο του λιονταριού της Αμφίπολης είναι ένας δημοφιλής προορισμός για τους επισκέπτες. που ανακαλύφθηκε όταν οι στρατιώτες έσκαβαν χαρακώματα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το μνημειώδες λιοντάρι εικαζόταν κάποτε ότι βρισκόταν στην κορυφή του ταφικού τύμβου, ή του τύμβου, της Αμφίπολης, αλλά οι ειδικοί τώρα δεν πιστεύουν ότι αυτό συμβαίνει.