ΑΡΧΑΙΑ ΙΘΩΜΗ

(Η υπεροψία της εξουσίας τους, που γεννάει κάθε μέρα τέρατα, είναι ευάλωτη όπως κάθε τέτοιου είδους εξουσία.

Καβάλα στ’ άλογο εμφανίζεται να είναι τον τελευταίο καιρό ο Μητσοτάκης.

Έχει τη Ν.Δ. και τους βουλευτές του σούζα.

Έχει τη στρατιά των ΜΜΕ.

Έχει τους βαρόνους, ή τον έχουν οι βαρόνοι, μαζί πάντως το διαπλέκουν το σκοινί για να κρεμάσουν τη μεταπολίτευση και την αντιπολίτευση.

Έχει μια λάμψη βαλκανιζατέρ, μετά Μαρέβας και δυναστείας, και σε έναν κόσμο αυτό το πριγκιπικόν πουλάει.

Έχει τέλος την πανδημία, που την έκανε ευκαιρία, αξιοποιώντας την παγωμάρα, τον φόβο, την ανασφάλεια.)

Πρέπει πλέον να διευκρινιστεί ότι ευφυής σημαίνει όχι τον «πονηρό», το «σαϊνι», τον «καταφερτζή»· όχι αυτό που κατάντησε να σημαίνει η λέξη «ξύπνιος», «έξυπνος», δηλαδή το αρπακτικό, τον καιροσκόπο, τον εκμεταλλευτή «ευκαιριών» με σκοπό το στενά προσωπικό και πάντοτε υλιστικό «συμφέρον».

Κάθε άλλο. Αυτοί οι άνθρωποι, αυτοί οι ίδιοι που έφεραν τη χώρα σε κατάσταση δουλείας και εξαθλιώσεως και τον λαό μας στην απόλυτη διαφθορά, τη λήθη και τον λήθαργο, αυτοί είναι και οι  πνευματικά και ηθικά αποκοιμισμένοι, οι αποκαμωμένοι.

Κάτοικοι υπονόμων και σπηλαίων.

Καιροσκόπος στην λατινική είναι speculator.

Η λέξη έχει δύο σημασίες: α)  ο παρατηρητής των καιρικών φαινομένων, ο «χαλαζοφύλακας» και β) ο  υποχθόνιος, ο κατάσκοπος, αυτός που ενεργεί υπόγεια. Specus  είναι το σπήλαιο ( Ελλ. και σπέος), ο υπόνομος, το τούνελ.

Αυτά και για την πάντοτε ενδιαφέρουσα σημειολογία των λέξεων.

Από τις δύο παραπάνω σημασίες, η μεν πρώτη απέκτησε αυτήν που έχει τώρα ( καιροσκόπος-σπεκουλαδόρος) από επισήμανση της αρχικής,  αλλά η δεύτερη διατήρησε την εκ του specus-σπέους-σπηλαίου.

Πράγμα που, τελικά, οδηγεί λογικά και καταλήγει ότι ο καιροσκόπος (κοινώς σπεκουλαδόρος) είναι ένας σκοτεινός, αντροδίαιτος αρουραίος, τυφλός ασπάλακας, πλάσμα των υπονόμων, ένας νεωτερικός άνθρωπος των σπηλαίων που στερείται την αγνότητα και το  αίσθημα δικαιοσύνης που συνέδεε τους παλαιούς κατοίκους των σπηλαίων σε κοινότητες ισοτιμίας.

Αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα.

Πάντως, όταν ο Πλάτων μιλούσε για εκείνο το σπήλαιο της Αυταπάτης, προφανώς δεν είχε κάν τα ερεθίσματα να υποθέσει πως κάποτε, σε μια παράξενη μελλοντική εποχή, οι speculatores θα καταντούσαν τον κόσμο σπήλαιο καθολικής Απάτης, μοχθηρίας, φθόνου, Λήθης- δηλαδή θανάτου πνευματικού- και ψυχικής αποστερήσεως.

Η Ελλάδα, οι Έλληνες, η Ελληνική ενατένιση του Κόσμου, υπέβαλαν την οδό της Αρετής ως προσωπικό και συλλογικό ιδεώδες.

Και τούτο ανεξάρτητα από την ιδιαίτερη φιλοσοφική ή κοινωνική άποψη του καθενός.

Και οι νόμοι αυτό το ιδεώδες προστάτευαν.

Και από μια αγωνιώδη εμμονή σ’ αυτό το ιδεώδες περιέπεσαν μάλιστα σε σφάλματα και υπερβολές, ακόμη και αδικίες: εξορίες δικαίων, καταδίκες και θανατώσεις! – αυτά, εκεί προς τα τέλη της ακμής των πόλεων, τότε που οι βάρβαροι είχαν υποσκάψει τα πάγια ήθη και έθη χιλιετηρίδων.

Αλλά το κίνητρο δεν ακυρώνεται από το δυσανάλογο  προς την αξία του μέτρου αποτέλεσμα.

Και το κίνητρο ήταν η διαφύλαξη της Αρετής, ιδίως της πολιτικής- κοινωνικής αρετής, πάση θυσία,  η διατήρηση του απόλυτου προβαδίσματος του κοινού αγαθού έναντι του προσωπικού συμφέροντος- ολικού και όχι μόνον υλικού.

Το ίδιο ανεπιθύμητη με τη συσσώρευση πλούτου ήταν και η συγκέντρωση υπερβολικού θαυμασμού σ’ ένα πρόσωπο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε προσωπολατρεία, οπαδισμό (σημερινά σημεία των καιρών), δηλαδή, σε «πάγωμα» της κριτικής σκέψεως» σχετικά με τα έργα και τα λόγια του προσώπου αυτού.

Το μόνο αγαθό του οποίου η αύξηση ήταν κύριο αίτημα κοινωνικό και επίμονος αγώνας προσωπικός ήταν η Παιδεία – αλλά και αυτό μέσα από συλλογικούς διαλεκτικούς σχηματισμούς και πρακτικές.

Η πράγματι δια βίου Παιδεία, που δεν αποδίδει σωρούς «γνώσεων» (σήμερα λέγονται «πληροφορίες»)· αλλά δημιουργεί ανθρώπους ικανούς να αφορμώνται, από τον διδασκόμενο λόγο, τον Δρόμο για να προχωρήσουν στο δικό του μονοπάτι ο καθ’ ένας· χωρίς να χάνουν την κεντρική κατεύθυνση, προωθούσαν την βασική αξιωματική θέση σε μια σειρά νέων δυναμικών στοχασμών, σε νέες στροφορμές, θα λέγαμε.

Έτσι ο αρχικός εισηγητής μιας θεωρίας, μιας οδού προς την Αλήθεια, εύρισκε στους μαθητές του άξιους συνεχιστές.

Αυτό, άλλωστε, επεδίωκε, αυτό ζητούσε όταν τόσο αυστηρά τους επέλεγε, όπως είναι γνωστό από τα κριτήρια  του Πυθαγόρα ή του Πλάτωνα π.χ., βάσει των οποίων εδέχοντο ή απέρριπταν εκείνους που εξέφραζαν την επιθυμία να εισαχθούν στις σχολές τους.

Μάλιστα, μη λησμονούμε πως αυτή ακριβώς η άτεγκτη και μη εξαγοράσιμη  (όπως σήμερα) με χρήματα αξιολόγηση, έφερε την απόρριψη του ζάπλουτου αλλά τραχύ, βίαιου και τυραννικού Κύλωνος του Κροτωνιάτη· και η απόρριψη την συνωμοσία, τη διαβολή  και τον πόλεμο κατά του Πυθαγόρα και τέλος τον διωγμό της Σχολής του, τον θάνατο των μαθητών του (εκτός από δύο) όταν το απύθμενο μίσος των οπαδών του Κύλωνος τους οδήγησε να πυρπολήσουν την οικία όπου ευρίσκοντο οι Πυθαγόρειοι.

Και κατέληξε στην αυτοεξορία του ίδιου του γέροντος πλέον Πυθαγόρα στο Μεταπόντιο όπου και τελείωσε την ζωή του. Αυτό το απύθμενο μίσος των «σπηλαιανθρώπων» της τότε εποχής είχε σαν συνέπεια, τραγική ίσως για την ανθρωπότητα, την κατάρρευση των προσπαθειών του Πυθαγόρα για την ίδρυση μιας πόλης φιλοσόφων, ίσων και ισότιμων καθ’ όλα.

Το ακραίο αυτό γεγονός μπόρεσε να συμβεί σε πολιτισμικό- πολιτικό περιβάλλον αντίθετο προς το πνεύμα και την πρακτική που επικρατούσαν  στην κυρίως Ελλάδα.

Γίνεται φανερό λοιπόν, πως η αφύπνισή μας πρέπει να ξεκινήσει από την αναθεώρηση/ανατροπή μέσα μας της επιδοκιμασίας προς τους πονηρούς, τους «καταφερτζήδες», τους λαλούντες και μη λέγοντες.

Με τη συνειδητοποίηση πως η Ελληνική μας Ψυχή ζητεί τον κοινό Λόγο, τη σχέση της με το Σύμπαν και την Κοινωνία, όχι «ατομικές σωτηρίες».

 Η Παιδεία είναι το μέσον.

Αυτή θα μας οδηγήσει και στην πολιτική, κοινωνική και προσωπική κάθαρση και ανασυγκρότηση.

Αυτή θα  μας βοηθήσει να αντιδράσουμε στην ορμέμφυτη ροπή της εθελοδουλείας και της χειραγωγήσεως που δεν αρμόζει σε Έλληνες.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ Μαρία Ιω. Σίδερη

ΠΛΑΤΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ