ΑΡΧΑΙΑ ΙΘΩΜΗ

Σήμερα ο παραπλανημένος λαός, νομίζει ότι, η επανάσταση του 1821 επέτυχε, λάθος, απέτυχε και είμαστε ακόμα σκλαβωμένοι, στις παρακάτω προδοτικές φράξιες, που έχουν ακόμα και σήμερα οθωμανικά στοιχεία.

Ππαρακάτω σας έχω τα απαραίτητα στοιχεία για τις απόψεις μου, σε άρθρα που τεκμηριωμένα, λένε τι συνέβηκε και απέτυχε η επανάσταση το 1821.

Ένα τεράστιο συνωμοτικό δίχτυ κάλυπτε ολόκληρη τη σκλαβωμένη Ελλάδα.

Το ίδιο δίχτυ λειτούργει μέχρι σήμερα με τις παρακάτω προδοτικές φράξιες.

Λόγιοι, προεστοί, Κοτζαμπάσηδες, αστοί, φεουδάρχες, μεγαλέμποροι, διανοούμενοι, θρησκευτικοί ηγέτες με ελάχιστες των ελαχίστων εξαιρέσεων  ήταν υπέρ τον Τούρκων και για να αποδεχτούν την επανάσταση, ζήτησαν προδοτικά αμαλγάματα, στα λάβαρα των αγωνιστών να επικρατήσει ο Εβαιοχριστινισμός με τις εικόνες του και τον σταυρό και ιδικά ανταλλάγματα μετά την επικράτηση της επανάστασης, και η αρχή  της δολιοφθοράς της επανάστασης, έγινε από τον Μαυρομιχάλη σε συνεννόηση με το παπαδαριό, πάση θυσία να μην χάσουν τα προνόμια, που είχαν με τους Τούρκους, οι φιλικοί εκφοβισμένοι, δεν είχαν άλλη επιλογή και αυτοί διχασμένοι από τα συμφέροντα τον υποτίθεται συμμαχικών δυνάμεων.

 Οι  λακέδες των  εκμεταλλευτριών πολυεθνικών εταιρειών και συμμάχων μας, οι διεφθαρμένοι ενεργούσαν για τη δημιουργία ελεύθερου ελληνικού κράτους μόνο σε ότι εξυπηρετούσε τα συμφέροντά τους και ανάλογα τους στήριζαν και ξαφνικά τους πρόδιδαν.

Ό Ξάνθος συμπληρώνει στις αναμνήσεις του: «Απεφάσισαν οι ειρημένοι (Σκουφάς, Ξάνθος, Τσακάλωφ), να επιχειρισθώσι την σύστασιν τοιαύτης Εταιρίας (…) διά να ενεργήσωσι μόνοι των, ό,τι ματαίως από πολλού χρόνου ήλπιζον από την φιλανθρωπίαν των Χριστιανών βασιλέων».

………………

Εξεγέρσεις κατά την οθωμανική κυριαρχία 1571 – 1774.

Οι εξεγέρσεις κατά την οθωμανική κυριαρχία – αν και πνιγμένες στο αίμα – ήταν συνεχείς και αδιάκοπες.

Το Καρπενήσι ανάμεσα σε πανύψηλα βουνά πρωτοστατούσε σε κάθε εξέγερση που εκδηλώνονταν στη σκλαβωμένη χώρα.

Μέσ’ από τούτα τα κακοτράχαλα βουνά, η στάχτη της ελευθερίας σπινθήριζε και γίνονταν φωτιά.

 Γίνονταν κεραυνός που βρόνταγε κι έσχιζε τα ουράνια και σαν άλλος Προμηθέας έκαιγε τις καρδιές των φιλότιμων, γίνονταν χείμαρρος κατακλύζοντας και φουσκώνοντας τα στήθη με πάθος για Ελλάδα, όπου στο διάβα του παρέσερνε ραγιάδες και σκλάβους του κάμπου και της θάλασσας και τους μεταμόρφωνε σε ομηρικούς πολεμιστές.

Οι χώρες της δύσης, έμειναν παγερά αδιάφορες το 1453, στην άλωση της Πόλης από τον οθωμανικό επεκτατισμό και μόνο όταν διακυβεύτηκαν τα συμφέροντά τους στη Μεσόγειο, τότε έκρουσαν το κώδωνα του κινδύνου.

Όλες οι εξεγέρσεις που έλαβαν χώρα στον ελλαδικό χώρο, υποκινούνταν από τη δύση για ένα και μόνο λόγο, που δεν ήταν άλλος από τη δημιουργία αναστάτωσης στο εσωτερικό του οθωμανικού κράτους για τα δικά τους και μόνο συμφέροντα.

Υπόσχονταν στους άμοιρους ραγιάδες την βέβαιη υποστήριξή τους στην απελευθέρωσή τους.

Όταν πετύχαιναν, όμως, τους δικούς τους σκοπούς, τους άφηναν στη μοίρα τους και στην αδυσώπητη εκδικητική μανία των Τούρκων, οι οποίοι έσφαζαν προς συμμόρφωση αδιακρίτως.

Οι προσπάθειες των δυτικών να εδραιώσουν αποικίες στον ελληνικό νησιώτικο χώρο, έρχονταν σε σύγκρουση με τα επεκτατικά σχέδια της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Η σύναψη της “Ιερής Συμμαχίας” (Ισπανών, Βενετών και πάπα Πίου του Ε’), στόχο της είχε τη διατήρηση των αποικιών.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη ναυμαχία της Ναυπάκτου (Εχινάδες) στις 7 Οκτωβρίου του 1571, με συντριβή του τούρκικου στόλου και της οθωμανικής αλαζονείας που μέχρι τότε θεωρούνταν αήττητη.

Παράλληλα, στην ξηρά, ο αναβρασμός ήταν ανάλογος.

Σε όλη την ελληνική χερσόνησο οι εξεγέρσεις ακολουθούσαν η μία την άλλη.

Το 1585 επαναστατούν στη δυτική Ελλάδα και την Ήπειρο.

Στην γειτονική Ακαρνανία ο Θεόδωρος Μπούας Γρίβας ηγείται της επανάστασης όπου συμπράττουν σε αυτή κατά εκατοντάδες Αγραφιώτες και Καρπενησιώτες.

Δυστυχώς, οι ξένοι, αποδείχτηκαν υποστηρικτές μόνο στα λόγια, με αποτέλεσμα το αιματηρό τέλος της εξέγερσης.

Και ερχόμαστε στα κινήματα του 1600 και του 1611, από τον Διονύσιο το Φιλόσοφο.

Ο Διονύσιος, ήταν Μητροπολίτης Τρικάλων και Λαρίσης και με τη φλογερή καρδιά του ξεσήκωσε τους σκλαβωμένους Έλληνες εναντίων της τυραννίας.

 Η Ιερά Μονή Τατάρνας έπαιξε σπουδαίο ρόλο, όπως επίσης, στις εξεγέρσεις αυτές, σημαντικό ρόλο έπαιξαν και πολλοί Ευρυτάνες.

Κι αυτό, χάρη στον στενό συνεργάτη του Διονυσίου, τον Αρχιεπίσκοπο Φαναρίου και Νεοχωρίου Σεραφείμ.

 Ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ, από την Μπεζίλα των Αγράφων, ήταν πολύ σεβαστός στον τόπο του.

Βρήκε μαρτυρικό θάνατο (σουβλίστηκε ζωντανός) από τους Τούρκους μετά την αποτυχημένη εξέγερση του 1600.

Οι Ευρυτάνες της Κωνσταντινούπολης, κατάφεραν, μετά πολλών κόπων και βασάνων, και διέσωσαν την κάρα του.

Επίσης τον ανακήρυξαν προστάτη της συντεχνίας και της παροικίας τους.

Ο Διονύσιος, μετά από την πρώτη αποτυχημένη εξέγερση, μεταβαίνει στην Ισπανία και τη Ρώμη και προετοιμάζεται και πάλι για νέα εξέγερση.

 Πολύ γνωστός και σεβαστός στη δύση, προσπαθεί να πείσει τους δυτικούς για βοήθεια.

Στις ικανότητές του, οι καθολικοί, στηρίζουν μεγάλες ελπίδες και διαπραγματεύονται μαζί του την ένωση των εκκλησιών.

Ως αντάλλαγμα, ο ίδιος, ζητεί την εκδίωξη των Τούρκων αν όχι απ’ όλη την Ελλάδα, τουλάχιστον από την Πελοπόννησο.

Στα 1611, ο Διονύσιος, με τη βεβαιότητα της υποστήριξης των δυτικών, ξεσηκώνει και πάλι τους ραγιάδες.

Οι δυτικοί αδιαφόρησαν και πάλι. Η εξέγερση πνίγεται στο αίμα και ο Διονύσιος συλλαμβάνεται και γδέρνεται ζωντανός.

Η διένεξη μεταξύ Τουρκίας και Βενετίας και μετά την ήττα το 1683 της πρώτης, στην προσπάθειά της να καταλάβει για δεύτερη φορά τη Βιέννη, είχε ως αποτέλεσμα τη συσπείρωση του δυτικού κόσμου και την κήρυξη πολέμου στην Τουρκία.

 Αρχιστράτηγος των δυτικών δυνάμεων, διορίζεται ο Francesco Morosini, ονομαστός από την ηρωική άμυνα στον Χάνδακα της Κρήτης.

 Ενθουσιασμός επικρατεί στην σκλαβωμένη Ελλάδα, πιστεύοντας, ότι η στιγμή της απελευθέρωσης έφτασε.

Τον Αύγουστο του 1684 η εξέγερση φούντωσε σε όλη την σκλαβωμένη Ελλάδα, ενώ ο Morosini, καταλαμβάνει τη Λευκάδα, την Πρέβεζα, την Άρτα κ. α.

Στα αρματολίκια των Αγράφων και του Καρπενησίου επικρατεί αναβρασμός.

 Οι αρματολοί Χρήστος και ο Μόσχος Βαλαωρίτης από την Βαλαώρα, ο Χορμόπουλος (Χορμόβας) από τον Μάραθο των Αγράφων, ο Λιβίνης από το Καρπενήσι και πολλοί άλλοι, χτυπούν τους Τούρκους.

Ο Λιβίνης, οργανωμένα και με ρόλο συντονιστή της εξέγερσης, καταφέρνει καίρια χτυπήματα στον εχθρό.

Από τις σημαντικότερες μάχες που δίνει, ήταν στη ράχη ανάμεσα Γόλιανης και Παπαρουσίου, όπου κατατρόπωσε πολυάριθμο σώμα τούρκικου στρατού.

Έκτοτε, το βουνό αυτό λέγεται “Λιβίνη”. Συνάμα, κατάφερε να συμπαρασύρει στην εξέγερση πολλά αρματολίκια της Στερεάς.

Όμως, δυστυχώς, ένα χρόνο αργότερα (1685) πέφτει νεκρός στη μάχη της Αράχωβας.

Οι επιτυχίες των Βενετών στην Πελοπόννησο, με την βοήθεια Επτανησίων και Μανιατών, ακολουθεί η μια την άλλη και το 1687 κυριεύουν την Αθήνα.

Το κυρίως σώμα των Βενετών αποτελείται από μισθοφόρους, τους περιβόητους Σκλαβούνους, οι οποίοι λεηλατούν και ληστεύουν τους 3000 κατοίκους της Αθήνας και ο μέχρι τότε ανέπαφος Παρθενώνας καταστρέφεται από βόμβα.

Οι Σκλαβούνοι, λιποτακτούν κατά ομάδες και καταδυναστεύουν τους πληθυσμούς στο εσωτερικό της Στερεάς και τον Οκτώβριο του 1687 εισβάλουν στο Καρπενήσι έχοντας ως αρχηγό τους τον αυτοδιοριζόμενο Bossina.

Στο σώμα αυτό προσέρχεται και συνενώνεται και ο σημαιοφόρος Vito Luposovich.

Η κατάσταση, για τους κατοίκους του Καρπενησίου και της ευρύτερης περιοχής, γίνεται αφόρητη, διότι, εκτός της καταλήστευσης από τους Σκλαβούνους, αναγκάζονται να πληρώνουν και φόρους στη Βενετική κυριαρχία.

Οι Τούρκοι ετοιμάζουν την επανακατάκτηση των απολεσθέντων περιοχών, απελευθερώνοντας από τη φυλακή τον Μανιάτη πειρατή Λυμπεράκη Γερακάρη, υπό τον όρο να πολεμήσει στο πλευρό τους.

Ο τυχοδιώκτης αυτός, ο μετέπειτα “Γκιαούρ Πασάς”, συγκεντρώνει 10.000 άνδρες και ξεκινάει εκστρατεία.

Το Μάρτη του 1689, οι Βενετοί, συγκροτούν δύο στρατόπεδα στην Κεντρική και Δυτική Ελλάδα, για την αντιμετώπιση του Γκιαούρ Πασά.

Το ένα με έδρα το Λιδορίκι και το δεύτερο με έδρα το Καρπενήσι και με αρχηγούς τον Vito Luposovich και τον Bossina.

Ο Γκιαούρ Πασάς, απειλώντας και λεηλατώντας, εισβάλει σε διάφορες πόλεις, όπως το Μεσολόγγι και το Αγρίνιο.

Τον Ιούνιο του 1689 εισβάλει στο Καρπενήσι εκτοπίζοντας τον Bossina και τους Σκλαβούνους του στα γύρω χωριά.

Προτείνει στον Bossina συνεργασία στην είσπραξη φόρων για λογαριασμό και των Τούρκων και των Βενετών, αλλά ο Bossina αρνείται λόγω εμπιστοσύνης.

Ο Γερακάρης, απειλεί τους κατοίκους του Καρπενησίου με θάνατο, αν δεν πληρώσουν τα οφειλόμενα στους Τούρκους.

Παράλληλα προσπαθεί να ισχυροποιήσει τη θέση του, στρατολογώντας νέους με γενναιόδωρες απολαβές.

 Χτίζει μεγαλόπρεπο πυργόσπιτο στο Καρπενήσι στα πρότυπα της Μάνης και προς απόκτηση τοπικής επιρροής, έρχεται σε δεύτερο γάμο με την κόρη του βαθύπλουτου Χατζή Οικονόμου από το Μαυρίλο. Συγχρόνως προβαίνει σε αγαθοεργές πράξεις χτίζοντας και επιδιορθώνοντας εκκλησίες, όπως αυτή της Αγίας Τριάδας στο Καρπενήσι και τον Άγιο Αθανάσιο στο Νεοχώρι.

 Παρά τις υποσχέσεις του, ο Γερακάρης, δε μπορεί να επιφέρει καμιά ανακούφιση στους κατοίκους του Καρπενησίου και των Αγράφων.

Η καταπίεση είναι δυσβάστακτη και τα μέτρα αντιμετώπισης για τους ληστές που λυμαίνονται τον τόπο μηδαμινά.

Οι Βενετοί, κάνουν αντεπίθεση από την Πελοπόννησο που βρίσκονται και εισβάλουν στην Στερεά Ελλάδα.

Κατά το φθινόπωρο του 1694 εισβάλουν και στο Καρπενήσι, όπου λεηλατούν, σκοτώνοντας αδιάκριτα Τούρκους και Έλληνες.

Τέλος, αρπάζουν ολόκληρη την περιουσία του Γερακάρη και του καίνε το σπίτι.

Το 1696, η βενετική διπλωματία, προσεγγίζει το Γερακάρη και τον πείθει, με ανταλλάγματα και υψηλούς τίτλους, να τους υπηρετήσει.

Η αποστασία του αυτή επιφέρει μεγάλο πλήγμα στους Τούρκους.

Εκστρατεύει κατά της Φθιώτιδας και της Ηπείρου, και λεηλατεί απάνθρωπα και αδιάκριτα τους κατοίκους της Άρτας.

Η επιδρομή αυτή ήταν και η τελευταία του Γερακάρη, διότι, οι Βενετοί, για να ηρεμήσουν τους εξαγριωμένους κατοίκους που τους “απελευθέρωναν” με τον Γερακάρη, τον φυλακίζουν, πρώτα στο Ναύπλιο και οριστικά στη φυλακή της Brescia.

 Στο Καρπενήσι, η κατάσταση δεν άλλαξε από τα “ακατονόμαστα αίσχη και τις λεηλασίες” των παραμενόντων Σκλαβούνων και αυτό ανησυχούσε τους Βενετούς λόγω απώλειας φόρων.

Συγχρόνως οι Έλληνες οπλοφόροι συνεχίζουν την πολεμική τους δράση κυριεύοντας τη Στερεά Ελλάδα και μέρος της Θεσσαλίας.

Όμως στις 26 Ιανουαρίου 1699 υπογράφεται η συνθήκη ειρήνης του Karlowitz, ανάμεσα Βενετίας, Γερμανίας και Πολωνίας από τη μια μεριά και τον Σουλτάνο από την άλλη.

Οι Βενετοί διατηρούν την Πελοπόννησο, την Αίγινα και την Λευκάδα, ενώ επιστρέφουν στον σουλτάνο τη Ναύπακτο, το Αντίρριο, το Ξηρόμερο, την Πρέβεζα, τον Βάλτο, τα Άγραφα και το Καρπενήσι.

Με λόγια απλά, η Ελλάδα, για άλλη μια φορά προδίδεται από τους ξένους.

Η απογοήτευση των σκλαβωμένων Ελλήνων από την καθολική δύση, τους ρέπει προς την ομόδοξη (ορθόδοξη) ανατολή.

Οι σχέσεις Ελλήνων Ρωσίας ήταν πολύ θερμές και αυτό συντέλεσε σε μια πιο οργανωμένη προεργασία εξέγερσης.

Επαφές για το σκοπό αυτό, αναλαμβάνει ο Γεώργιος Παπαζώλης, λοχαγός του ρωσικού στρατού από τη Σιάτιστα.

 “Οργώνει” όλη την Ελλάδα και, ανάμεσα σ’ αυτούς με τους οποίους έρχεται σε επαφή, βρίσκει ένθερμους υποστηρικτές, σύμφωνους για μια εξέγερση.

 Ο Παπαζώης, στη Δυτική Στερεά, ενημερώνεται για την δύναμη των κλεφταρματολών και δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στους Γριβαίους της Ακαρνανίας, τους Σταθαίους του Βάλτου και τους Μπουκουβαλαίους των Αγράφων, οι οποίοι θεωρούνται οι ισχυρότεροι καπεταναίοι της εποχής.

Έρχεται σε επαφή μαζί τους και τους βρίσκει σύμφωνους.

 Έτσι, δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες για την επικείμενη επανάσταση του 1770 στη Δυτική Στερεά.

Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος άρχισε στις 30 Σεπτεμβρίου του 1768 σε τρία μέτωπα.

Στη νοτιοδυτική περιοχή του Δούναβη, την Κριμαία και την Υπερκαυκασία.

Για την παρασκευή του νότιου μετώπου, επισκέπτονται την Ελλάδα, για την υποκίνηση της επανάστασης, ο Θεόδωρος και ο αρχιστράτηγος Αλέξιος Ορλώφ.

Ο Αλέξιος διαβεβαίωνε, ότι η Αικατερίνη έβαλε σκοπό της να διώξει τους Τούρκους από την Ελλάδα και η μια πόλη εξεγείρονταν μετά την άλλη.

 Όλη η Ελλάδα βρίσκονταν σε αναβρασμό. Στην Πελοπόννησο οι ελληνορωσικές δυνάμεις σημειώνουν παντού επιτυχίες.

Και στη Δυτική Στερεά υπάρχει επίσης κινητοποίηση αναμένοντας τα ρωσικά στρατεύματα.

Ο Μπουκουβάλας κηρύσσει το 1769 επανάσταση στ’ Άγραφα.

Ο Γιάννης Μπουκουβάλας χτυπιέται με τουρκαλβανούς στα δυτικά Άγραφα. Στο Καρπενήσι σηκώνουν μπαϊράκι ο Αλέξης Καρακίτσος και οι Συκαίοι.

Στο Μεσολόγγι συγκεντρώνονται πολλοί καπεταναίοι για συνάντηση και λήψη εντολών από τον Αλέξη Ορλώφ.

Καταφθάνουν κατά μπουλούκια από την Θεσσαλία και τη Μακεδονία ακόμη.

Όμως, ο Ορλώφ, δε φάνηκε και οι ρωσικές δυνάμεις αποχωρούν.

 Κι αυτό, γιατί η Ρωσία βρίσκεται αντιμέτωπη με τα ωμά οικονομικά συμφέροντα των δυτικών αποικιοκρατών, αιτιολογώντας την απόσυρσή τους στη μη ανταπόκριση των Ελλήνων για επανάσταση.

Ούτως η άλλως, ο αντικειμενικός τους σκοπός, στο πόλεμο τούτο, επιτεύχθηκε με την έξοδό τους στη Μεσόγειο Θάλασσα.

Μετά αυτό, η Ελλάδα, γνωρίζει άλλη μια τραγωδία και πάλι.

Η εκδικητική μανία των τουρκαλβανών εξαπλώνεται παντού.

Οι δυνάμεις των κλεφταρματολών που βρίσκονται στη περιοχή του Μεσολογγίου, βρίσκονται πλέον απομονωμένες.

Μάχες σφοδρές ακολουθούν στο Αγγελόκαστρο και στο Αιτωλικό που μετατρέπονται σε ποτάμι αίματος.

Μολαταύτα, μέσα στον γενικό χαλασμό, ο Σταθάς Γεροδήμος ανασυγκροτεί τις δυνάμεις του και εισβάλει στ’ Άγραφα και την Ευρυτανία.

Με κλεφτοπόλεμο κατάφερε να συντηρήσει τη δύναμη αυτή και ένα χρόνο αργότερα, στα 1771, υποχρέωσε τους τουρκαλβανούς σε συναλλαγή.

 Στα πλαίσια της εν λόγω συναλλαγής (συμφωνίας), εξασφάλισε και για τον εαυτό του και για τους συντρόφους του Μπουκουβάλα, Καρακίτσο και Κοντογιάννη αντίστοιχα τα αρματολίκια του Βάλτου, των Αγράφων, του Καρπενησίου και της Υπάτης, πετυχαίνοντας πλήρως τα προνόμιά τους.

• Γκιόλιας Μ., Ιστορία Της Ευρυτανίας στους Νεότερους Χρόνους (1393 – 1821), Εκδόσεις «ΠΟΡΕΙΑ», Αθήνα 1999. 616 σελ.

• Μαυρομύτης Γ.Α., Καρπενήσι 1810 – 1820, Εκδόσεις «ΠΑΝΕΥΡΥΤΑΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ», Αθήνα 2006. 173 σελ.

• Μηχιώτης Χ., Τυμφρηστός και Τυμφρήστιοι, Εκδόσεις «ΚΑΣΤΑΛΙΑ», Αθήνα 1990. 296 σελ.

• http://www.technovision.gr/evrytania/D.Karpenisiou/KarpenissiOthoman/Karpenissi2.htm

…………………

Ίδρυση της «Φιλικής Εταιρίας»

Η ίδρυση της «Φιλικής Εταιρίας» στα 1814 στην Οδησσό από τούς τρεις ενθουσιώδεις Έλληνες πατριώτες Νικόλα Σκουφά, Εμμανουήλ Ξάνθο και Αθανάσιο Τσακάλωφ, δεν ήταν ένα τυχαίο γεγονός στην ιστορία του νεοελληνικού έθνους.

Από καιρό είχε ωριμάσει ανάμεσα στις πρωτοπόρες δυνάμεις του η ιδέα πως η απελευθέρωση της Ελλάδας ήταν μια υπόθεση που αφορούσε άμεσα τούς Έλληνες και δεν μπορούσαν να βασίζονται πια στις διαθέσεις των ξένων.

 Ο Θ. Κολοκοτρώνης, η στρατιωτική ιδιοφυΐα της Επανάστασης του 1821 στο Μοριά, το είχε αντιληφθεί εκείνη την εποχή.

«Είδα –γράφει στα Απομνημονεύματα του– πώς ό,τι κάνωμε θα το κάνωμε μοναχοί μας και δεν έχομε καμμιά ελπίδα από τούς ξένους».

 Και ό Ξάνθος συμπληρώνει στις αναμνήσεις του: «Απεφάσισαν οι ειρημένοι (Σκουφάς, Ξάνθος, Τσακάλωφ), να επιχειρισθώσι την σύστασιν τοιαύτης Εταιρίας (…) διά να ενεργήσωσι μόνοι των, ό,τι ματαίως από πολλού χρόνου ήλπιζον από την φιλανθρωπίαν των Χριστιανών βασιλέων».

Τα στοιχεία που συνέλαβαν την ιδέα της σύμπυξης μιας επαναστατικής οργάνωσης με εθνικοαπελευθερωτικό στόχο ήταν λαϊκά με μικροαστική απόκλιση.

Ο Νικόλας Σκουφάς, η πολιτική και οργανωτική ιδιοφυΐα της τριάδας και καθοδηγητική ψυχή της, καταγόταν από το Κομπότι της Άρτας κι ήταν χειροτέχνης, που διατηρούσε ένα μικρό εμπορικό κατάστημα στην Οδησσό, χρεωκοπημένο άλλωστε κι αυτό σαν επιχείρηση.

Ο Εμμανουήλ Ξάνθος από την Πάτμο των Δωδεκανήσων, ήταν εμποροϋπάλληλος στο κατάστημα του μεγαλέμπορου της Οδησσού Βασίλη Ξένη κι ο Αθανάσιος Τσακάλωφ από τα Γιάννενα, νέος διανοούμενος, γιός γουναρά της Μόσχας, πού είχε κάνει κάμποσα χρόνια στο Παρίσι και είχε ανακατευτεί στην οργάνωση του «Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου».

Κύριο καθήκον πού έβαλαν μπροστά τους οι Ιδρυτές της Φιλικής ήταν ή ένοπλη εθνικοαπελευθερωτική εξέγερση στην Ελλάδα, με αντικειμενικό σκοπό τη δημιουργία ελεύθερου ελληνικού κράτους.

Για την πραγμάτωση τού σκοπού τους, έκτος από το γερό οργανωτικό δέσιμο των Ελλήνων στο εξωτερικό και το εσωτερικό της χώρας, καλλιέργησαν, όπως θα δούμε, και στενές επαφές με τούς άλλους υπόδουλους βαλκανικούς λαούς για μια ταυτόχρονη και συντονισμένη επαναστατική εξέγερση.

Η οργανωτική διάρθρωση της «Φιλικής Εταιρίας» ήταν επεξεργασμένη πάνω στα πρότυπα τού ευρωπαϊκού συνωμοτικού εταιρισμού της εποχής, που εκπροσωπούνταν στη Δύση από τούς Καρμπονάρους και τους Ελεύθερους Τέκτονες (Μασσόνους).

Γι’ αυτό και ολόκληρο το συνωμοτικό οργανωτικό της Φιλικής ήταν μετάπλαση κατάλληλη για τις Βαλκανικές συνθήκες, καμωμένη από τον ιδιοφυή οργανωτή Σκουφά, τού συνωμοτικού μηχανισμού των Καρμπονάρων. Βάση της Φιλικής ήταν τα μεσαία στελέχη, οι λεγόμενοι Ιερείς.

 Είχαν δικαίωμα να κατηχούν και να μυούν πατριώτες δίνοντας τους το δικό τους βαθμό ή τούς κατώτερους των  αδελφοποιτών ή βλάμηδων και των συστημένων. Τον ανώτερο βαθμό του ποιμένα μόνο η «Αόρατος Αρχή», στην ουσία το τριμελές στην αρχή –και αργότερα δεκαμελές– διευθυντήριο της είχε το δικαίωμα να απονέμει.

Πριν γίνει ο προσηλυτισμός ενός πατριώτη ως βλάμη προηγούνταν ο όρκος.

Ο ορκισμένος ανελάμβανε υποχρεώσεις μυστικότητας. Αν επρόκειτο να καθιερωθεί ως συστημένος, έκτος του όρκου έπρεπε ν’ απαντήσει σε δέκα ερωτήματα πού αφορούσαν το δημόσιο και τον ιδιωτικό του βίο και ακολουθούσε ολόκληρη συνωμοτική διαδικασία καθιέρωσης του, με βάση το μυστικό κώδικα και τα μυστικά σύμβολα της Φιλικής.

Στην κορυφή της οργανωτικής πυραμίδας της Φιλικής βρισκόταν η «Αόρατος Αρχή» περιβεβλημένη από σιωπή και μυστήριο.

 Κανένας δεν είχε το δικαίωμα να ερευνήσει ή να ρωτήσει ποιοί την αποτελούσαν.

Ό Σκουφάς είχε περιβάλει με τέτοια μυστική αίγλη την Αρχή, ώστε να πιστεύεται ότι την αποτελούσαν oι μεγαλύτερες προσωπικότητες του σκλαβωμένου και του παροικιακού Ελληνισμού και ότι όποιος ήθελε να εισχωρήσει στο μυστικό της έπαιζε με το θάνατο. Ψιθυριζόταν ακόμη ότι ίσως και ό ίδιος ο τσάρος ήταν μέλος της Αόρατης Αρχής.

Πού να φαντασθούν oι ραγιάδες ότι τρεις ταπεινοί υπάλληλοι αποτελούσαν την Ανώτατη Αρχή της Φιλικής; Χάρη στο καλά φυλαγμένο συνωμοτικό μυστικό και πίσω από το σκόπιμο και ζωτικό ψεύδος του Σκουφά κρυβόταν ολόκληρη ή δύναμη και η γοητεία της «Φιλικής Εταιρίας» στο ξεκίνημα της.

Οι πρώτες αποφάσεις της τριάδας πού πάρθηκαν στην Οδησσό το φθινόπωρο του 1814 ήταν να επιχειρήσουν τη στρατολογία όλων των Ελλήνων του εξωτερικού, αρχίζον¬τας από τούς οικονομικά Ισχυρότερους.

Ή πρόσκληση του Σκουφά στη Μόσχα από την εκεί Εμπορική Τράπεζα για να εκκαθαρίσει τα χρέη του, έδωσε την ευκαιρία να αρχίσουν oι επαφές του με τούς μεγαλέμπορους Έλληνες της Μόσχας. Στο ταξίδι του αυτό τον συνόδευσε ο Τσακάλωφ, ενώ ο Ξάνθος έφευγε το Δεκέμβρη του 1814 για την Κωνσταντινούπολη, όπου ανελάμβανε υπηρεσία στον εμπορικό οίκο Λεμονή Παλαιολόγου και την εντολή της Φιλικής να προετοιμάσει το έδαφος για μία μελλοντική επέκταση του οργανωτικού της και της δράσης της στο έδαφος της σκλαβωμένης Ελλάδας.

Η οργανωτική διάρθρωση της «Φιλικής Εταιρίας» ήταν επεξεργασμένη πάνω στα πρότυπα τού ευρωπαϊκού συνωμοτικού εταιρισμού της εποχής, που εκπροσωπούνταν στη Δύση από τούς Καρμπονάρους και τους Ελεύθερους Τέκτονες (Μασσόνους).

Γι’ αυτό και ολόκληρο το συνωμοτικό οργανωτικό της Φιλικής ήταν μετάπλαση κατάλληλη για τις Βαλκανικές συνθήκες, καμωμένη από τον ιδιοφυή οργανωτή Σκουφά, τού συνωμοτικού μηχανισμού των Καρμπονάρων

Το αρχικό σχέδιο δράσης

Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο στρατολογίας που εκπόνησε ο Σκουφάς η όλη δουλειά έπρεπε ν’ αρχίσει από τους μεγαλέμπορους, να προχωρήσει στους πλοιοκτήτες και πλοιάρχους και κατόπι να επεκταθεί στις τάξεις των εργαζομένων, ώστε πρώτα ν’ αποκτήσει κύρος η Φιλική και κατόπι να γιγαντωθεί οργανωτικά.

Η πράξη απέδειξε ότι ό υπολογισμός ήταν λαθεμένος.

Οι μεγαλέμποροι Έλληνες της Μόσχας Ζωσιμάδες, Ριζάρηδες και άλλοι δευτερότεροι τον έδιωξαν αλύπητα και τον χλεύασαν, όταν δεν τον απείλησαν με κατάδοση στην τσαρική αστυνομία.

 Έγκαιρα ο Σκουφάς κατάλαβε ότι το ανθρώπινο υλικό που θα τον ακολουθούσε πρόθυμα δεν άνηκε στους μεγαλέμπορους, άλλα στους εμποροϋπαλλήλους και τα άλλα μικροαστικά στοιχεία του παροικιακού ελληνισμού.

 Γι’ αυτό άλλαξε με τόλμη τα σχέδια και αφού με ελιγμούς κατάφερε να στρατολογήσει τον μεγαλέμπορο Παναγιώτη Σέκερη, μέσω του αδελφού του νεαρού διανοουμένου Γ. Σέκερη, προχώ¬ρησε στον προσεταιρισμό της μάζας των υπαλλήλων και των μικρών έμπορων, που η αστικοδημοκρατική ιδεολογία τους καθοριζόταν από την ανάγκη της προώθησης των εμπορικών τους συμφερόντων στον σχεδόν παρθένο χώρο της Βαλκανικής, όπου παράλληλα με το διαφωτισμό, πρό¬βαλε η αναγκαιότητα της δημιουργίας ανεξάρτητων κρατών και εθνικών αγορών. Σαν γέφυρα στη συσπείρωση των μικροαστικών στοιχείων και των μεσαίων και μικρών έμπο¬ρων γύρω στη Φιλική, ο Σκουφάς προέκρινε τούς διανοουμένους, που στη στρατολογία τους έδωσε ιδιαίτερη προσοχή.

Το οργανωτικό άπλωμα

Το άπλωμα της Εταιρίας στα χρόνια 1814-1818 στηρίχτηκε στους μεσαίους έμπορους και στους μικροαστούς του παροικιακού ελληνισμού.

Παράλληλα ο μηχανισμός της, στην πρώτη εξόρμηση της, στηρίχτηκε αρκετά στον ρωσικό κρατικό μηχανισμό.

Στελέχη της Φιλικής βοηθήθηκαν από τα διπλωματικά στελέχη της ρωσικής προξενικής υπηρεσίας, όπως συνέβη στο Ιάσιο και σε άλλα ζωτικά κέντρα, ενώ στα ανώτατα στελέχη της διοίκησης και στο τσαρικό παλάτι υπήρχε ένα πνεύμα ανάμικτο από αντιπάθεια, άλλα και ανοχή, όπως φαίνεται από τις επαφές τσάρου-Καποδίστρια. Εναντίον των Φιλικών δεν υπήρξε ρωσική αστυνομική δράση, η ιδεολογική όμως αντίθεση τού τσαρισμού με το εθνοδιαφωτιστικό έργο των Ελλήνων επαναστατών, φαίνεται στην κατόπιν εντολής επέμβαση τού Καποδίστρια με γράμματα προς τους ομογενείς να μην αναμιγνύονται στις κινήσεις της Φιλικής, όπως και στην αποφασιστική του άρνηση να πάρει ενεργό μέρος στην αρχηγία, χαρακτηρίζοντας τους Φιλικούς «ελεεινούς εμποροϋπαλλήλους και απατεώνες».

Ωστόσο από τον ρωσικό κρατικό μηχανισμό oι Φιλικοί, αν και επισημασμένοι αστυνομικά, δεν διώχτηκαν και σε πολλές περιπτώσεις φυγαδεύτηκαν και ενισχύθηκαν οικονομικά.

Έτσι ο Λεβέντης, γραμματέας του ρούσικου προξενείου του Ιασίου, έσωσε με επίσημη εντολή τη μυστική αλληλογραφία της Φιλικής που είχε παραπέσει από απερισκεψίες του εκτε¬λεσθέντος αργότερα με απόφαση της «Αόρατης Αρχής» Ν. Γαλάτη, που τελικά και τον φυγάδευσε ενισχύοντας τον μαζί με τον Ρώσο πρόξενο Πίνι με 5.000 ρούβλια, ενώ ο Κεφαλονίτης την καταγωγή αρχηγός της ρωσικής αστυνομίας της Πετρούπολης στρατηγός Γοργόλης, προστάτευε αποφασιστικά στα 1816 τον Χρ. Περαιβό, που σαν επαγγελματίας πια επαναστάτης, είχε πάρει μέρος στον αγώνα.

Στις αρχές του 1817 η κατάσταση στην Τουρκία ήταν εκρηκτική.

 Ο Σκουφάς με το οξύτατο πολιτικό του αισθητήριο έβλεπε ότι η Οδησσός δεν ήταν πλέον το κατάλληλο κέντρο για τη διεύθυνση ενός αγώνα πού πλάταινε ραγδαία.

Το 1817 άρχισαν να διαγράφονται οι προϋποθέσεις για μια συντονισμένη κίνηση εναντίον της Τουρκικής τυραννίας όλων των Βαλκανικών λαών.

 Ο Λεβέντης είχε ήδη πραγματώσει στο Γιάσι τις πρώτες επαφές με τον Χατζημιχάλη, ηγέτη μιας ανάλογης βουλγάρικης κίνησης και με τον Καραγιώργη, αρχηγό των Σέρβων, ενώ ό Σέκερης πραγματοποιούσε επαφές με το Βούλγαρο Βατικιώτη αρχηγό 14.000 συμπατριωτών του και τον κατηχεί στη Φιλική.

Ο Σκουφάς είδε αμέσως τα πλεονεκτήματα της Βαλκανικής συνεργασίας και έδωσε την έγκριση του να προχωρήσουν οι συνεννοήσεις.

 Ό Γ. Ολύμπιος ανέλαβε να διεκπεραιώσει μαζί με το Λεβέντη τη συμφωνία.

Ο Καραγιώργης, με τη βοήθεια των Φιλικών, πέρασε μυστικά στη Σερβία για να τεθεί επικεφαλής της επανάστασης, άλλα προδομένος από τον οπλαρχηγό του Βόιτσα Βουλίσεβιτς δολοφονήθηκε σε ενέδρα στο υποστατικό τού προδότη.

 Ή δολοφονία στάθηκε καίριο κτύπημα στις βαλκανικές επαφές και ο Σκουφάς έκρινε πως ο καιρός είχε ωριμάσει για να προωθηθούν τα κλιμάκια της Φιλικής στη σκλάβα Ελλάδα, ώστε να δεθούν οργανωτικά οι μάζες.

Το ευτύχημα είναι ότι το φθινόπωρο του 1817 έφτασε στην Οδησσό ό Αναγνώστης Παπαγεωργίου ή Αναγνωσταράς.

Ο παλιός αυτός στρατιωτικός στην υπηρεσία των Ρώσων στα Επτάνησα είναι ο άνθρωπος που επωμίστηκε ως καθήκον και κατόρθωσε να πραγματώσει την αθρόα στρατολογία αγροτικών στελεχών στη Φιλική, όταν σαν απόστολος της, ξαναγύρισε από τη Ρωσία στην Ελλάδα.

 Η αθρόα εισροή λαϊκού αίματος στον οργανισμό της βοήθησε στην ραγδαία εξάπλωση της Φιλικής στην Ελλάδα μετά το 1818.

Πριν η έδρα της ηγεσίας της Φιλικής μετατεθεί στην κυρίως Ελλάδα με σταθμό διοίκησης την Πόλη, οι Βαλκανικές επαφές είχαν ολοκληρωθεί.

Οι Σέρβοι συμμετείχαν στον κοινό αγώνα με επαφές ανάμεσα στη Φιλική και τον Φύλαρχο Μιλός Οβρένοβιτς.

Οι Βούλγαροι με το Χατζημιχάλη και τον Βατικιώτη.

Οι Ρουμάνοι με τον εθνικό τους ήρωα Τούντορ Βλαντιμηρέσκου που κρατούσε την ηγεσία του Ρουμανικού ένοπλου κινήματος των Πανδούρων και είχε επαφή με τούς Φιλικούς Φαρμάκη και Ολύμπιο, ενώ διάφοροι Αλβανοί πολέμαρχοι που άνηκαν στις φρουρές των ηγεμόνων Βλαχίας και Μολδαβίας είχαν προσχωρήσει στη Φιλική.

Ένα τεράστιο συνωμοτικό-επαναστατικό δίχτυ κάλυπτε ολόκληρη τη σκλαβωμένη Βαλκανική και οι λαοί της ήταν έτοιμοι να πάρουν τα όπλα εναντίον του τυράννου.

Τον Απρίλη τού 1818 ο Σκουφάς, ο Αναγνωστόπουλος και ο Λουριώτης φθάνουν από την Οδησσό στην Πόλη.

Εκεί συναντούν τον Ξάνθο εμπιστευμένο τις υποθέσεις της Φιλικής για τη σουλτανική πρωτεύουσα.

 Η μεταφορά αυτή της έδρας της Φιλικής δεν είναι ένα τυπικό γεγονός.

Το κίνημα από στενή οργάνωση του παροικιακού ελληνισμού γινόταν πλέον μαζικό, με ευρεία συμμετοχή των σκλάβων στις γραμμές του.

Έπρεπε, λοιπόν, η ηγεσία να βρίσκεται κοντά στις μάζες γι’ αυτό και προκρίθηκε ή Πόλη σαν πιο καίριο πόστο.

Ο Υψηλάντης καλεί στις 20 Οκτωβρίου 1820 γενική συνέλευση των στελεχών της Φιλικής στο Ισμαήλι της Βεσσαραβίας.

 Ο Παπαφλέσσας ζητάει την άμεση έκρηξη της Επανάστασης στο Μοριά και δηλώνει ότι όλα είναι έτοιμα εκεί κάτω.

Μετά πολλές συζητήσεις η συνέλευση αποφάσισε ν’ αρχίσει η εξέγερση στο Μοριά σε δυο μήνες.

Αποφασίζεται επίσης να εκμεταλλευθούν τη σύγκρουση Πύλης-Αλή Πασά, να πεισθεί ο Μιλός Οβρένοβιτς να ξεσηκώσει ταυτόχρονα τη Σερβία, ώστε να μοιραστούν σε δυο μέτωπα οι τουρκικές δυνάμεις, να φύγει επειγόντως ό Παπαφλέσσας για το Μοριά, ο Περραιβός για τη Μάνη και κατόπι να πάει στην Ήπειρο, ο Γαζής για την Ύδρα, Σπέτσες με τελική κατάληξη το Πήλιο, ο Α. Παπάς για τη Σερβία και γενικά όλοι οι Απόστολοι να βρεθούν έγκαιρα στις θέσεις τους.

Για την Πόλη το σχέδιο ήταν ανεδαφικά ρομαντικό και ανεκτέλεστο. Αποφασίστηκε, δηλαδή, να καεί ο τουρκικός στόλος μέσα στη ναυτική του βάση από δολιοφθορείς Φιλικούς.

Παράλληλα, ο Καλαματιανός αναλάμβανε με επίλεκτες δυνάμεις να καταλάβει τα παραδουνάβια φρούρια στις ηγεμονίες ενώ ο Ολύμπιος, σε στενή συνεργασία με τον Τούντορ Βλαδιμηρέσκου θα κήρυτταν την επανάσταση στη Μολδοβλαχία

Η οργάνωση σε ανώτερη φάση δράσης

Τώρα η δουλιά περνούσε σε ανώτερη φάση.

Το παλιό οργανωτικό σχήμα ήταν ακατάλληλο στις νέες συνθήκες γι’ αυτό και ο Σκουφάς, αν και σοβαρά άρρωστος από την καρδιά του, ρίχτηκε στο να φτιάξει ένα καινούργιο οργανωτικό με πλατειά στελέχωση, ικανό να αγκαλιάσει το σύνολο των σκλάβων Ελλήνων.

Και πρώτα-πρώτα έπρεπε να πλατύνει το Κεντρικό Όργανο, πού δεν ήταν επαρκές να καθοδηγήσει τον όγκο των μυημένων στη Φιλική.

Την Ανώτατη Αρχή ο Σκουφάς ονόμασε αρχή των «Δώδεκα Αποστόλων».

Ο καθένας απ’ αυτούς θα επωμιζόταν την ευθύνη για τη δουλιά της Φιλικής σε μια μεγάλη περιφέρεια.

Στο πόστο του Αποστόλου αναδείχτηκαν δοκιμασμένοι άνθρωποι.

Σαν δημιούργημα ήταν αποκλειστικό έργο της πολιτικής ιδιοφυΐας του Σκουφά και εγκαινιάζει μια νέα δημοκρατική τακτική στην επιλογή των στελεχών της Φιλικής.

Αντί της παλαιάς αντίληψης ότι επικεφαλής έπρεπε ν’ αναδειχθούν άνθρωποι με γνωστά ονόματα και κοινωνική προβολή ή περιουσίες, εγκαινιάζεται η τακτική της ανάδειξης απλών και αφοσιωμένων ανθρώπων του λαού, οπλαρχηγών, πραγματευτάδων, υπαλλήλων, λογίων.

Ήταν αυτοί που ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 1818 για να συγκλονίσουν τις ψυχές της σκλαβωμένης Ρωμιοσύνης.

Ταυτόχρονα είχε αποφασιστεί να εγκατασταθεί η έδρα της Φιλικής στη Μάνη, την πιο απρόσιτη περιοχή τού Μοριά.

Ο θάνατος του Σκουφά ανέτρεψε, ως ένα σημείο, το γενικό σχέδιο.

Στο πόδι τού νεκρού ηγέτη μπαίνει ο Αναγνωστόπουλος, ο πιο προικισμένος πολιτικά ύστερα από τον Σκουφά.

Οι αντιδράσεις του Μπέη της Μάνης ματαιώνουν τη μεταφορά της έδρας στην περιοχή του και καθιερώνεται με το πρωτόκολλο της 22/9/1818 η συλλογική ευθύνη της ηγεσίας της Φιλικής.

Και ενώ oι Απόστολοι παίρνουν εντολή να φύγουν για τις έδρες των περιφερειών τους, ανακύπτουν δυο προβλήματα οξύτατα: η πάλη ανάμεσα στη συντηρητική και προοδευτική μερίδα των ηγετικών στελεχών και το πρόβλημα της αρχηγίας, πού συνδέεται στενά με το πρώτο πρόβλημα.

Όσο ζούσε ο Σκουφάς η προοδευτική μερίδα επικρατούσε.

 Όταν πέθανε επικράτησε για μια περίοδο η συντηρητική και στρα¬τολογήθηκαν πολλοί κοτζαμπάσηδες και δεσποτάδες.

Στην Πόλη επικρατεί ή συντηρητική μερίδα (Σέκερη), στο Μοριά επίσης με κύριους εκπροσώπους τούς κοτζαμπάσηδες και κληρικούς.

 Η συντηρητική μερίδα πολέμησε λυσσαλέα για να αναδείξει αρχηγό τον Καποδίστρια, αλλά η άρνηση του ματαίωσε τα σχέδια της.

Η ανάδειξη στην αρχηγία του Αλέξανδρου Υψηλάντη, υπασπιστή τού τσάρου, αποτέλεσε νίκη της προοδευτικής μερίδας στις γραμμές της Φιλικής.

Στην πάλη αυτή ενεργό ανάμειξη είχαν oι Άγγλοι με τούς πράκτορες τους Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και Μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιο.

Κατευθύνσεις και ιδεολογικά ρεύματα

Στις παραμονές της επαναστατικής εξόρμησης μέσα στις γραμμές της Φιλικής είχαν διαμορφωθεί τρεις τάσεις ή ρεύματα.

1. Το αστικό-δημοκρατικό ρεύμα.

Ή τάση αυτή έχει τις ρίζες της στο κήρυγμα και την ιδεολογία τού Ρήγα και συνεχιζόταν στην πολιτική δραστηριότητα τού Σκουφά.

Σαν πολιτική πράξη στηρίζεται στις λαϊκές μάζες.

Σ’ αυτήν ανήκει η προοδευτική μερίδα της αστικής τάξης, oι λόγιοι, oι αγρότες και τα άλλα εργαζόμενα στρώματα (υπάλληλοι, γραμματικοί κ.ά.).

Την εκπροσωπούν μετά το θάνατο του Σκουφά, ο Αναγνωστόπουλος, ο Παπαφλέσσας, ο Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς, ο Αναγνωσταράς, ο Ανδρούτσος. Ιδεολογικά κατάγεται από τη Γαλλική Επανάσταση, αλλά πολιτικά στηρίζεται στο ρούσικο κρατικό μηχανισμό, που τον χρησιμοποιεί επιδέξια.

2. Το συντηρητικό συμβιβαστικό.

 Σ’ αυτό ανήκει η συντηρητική μερίδα των αστών πού θέλει μεν την επανάσταση για ν’ αποσπάσει προς το συμφέρον της την οικονομική ηγεσία από τούς Τούρκους, αλλά φοβάται τη συμμετοχή στον αγώνα των λαϊκών μαζών, που τις βλέπει σαν εκρηκτική δύναμη ριζικής αλλαγής.

Προσπαθεί, λοιπόν, να οδηγήσει την επανάσταση εκεί που θέλει, αποφεύγοντας τη συμμετοχή των πολλών ή περιορίζοντας την μόνο στις ηγεμονίες.

 Στην πορεία της πολιτικής της δραστηριότητας συνάπτει συμμαχίες με τους κοτζαμπάσηδες για να εκμηδενίσει το προοδευτικό ρεύμα, θέλει την ελευθερία σαν δώρο των ξένων και μηχανορραφεί με αυτούς, ιδιαίτερα τούς Άγγλους, που τη στηρίζουν, σαν τάση μέσα στη Φιλική.

Εκπρόσωποι της οι Φαναριώτες Μαυροκορδάτος, Νέγρης, Καρατζάς, οι μεγαλοκαραβοκύρηδες της Ύδρας Κουντουριωταίοι, Ορλάνδος, Βουδούρης κ.ά.

3. Το αντιδραστικό ρεύμα.

 Αποτελείται από τα φεουδαρχικά στοιχεία πού σύρθηκαν από τη νομοτέλεια των γεγονότων στη Φιλική και την Επανάσταση, ενώ βασικά ήταν αντίθετα σε κάθε μεταβολή που θα έπληττε τα οικονομικά τους συμφέροντα.

Την υπονομεύουν από τα μέσα, προσπαθούν να αποκλείσουν τις μάζες από την ενεργό επαναστατική δράση και τους εκπροσώπους της από τα ηγετικά πόστα και να ματαιώσουν τελικά την έκρηξη της Επανάστασης σαν γενικής παλλαϊκής ένοπλης εξέγερσης για να εμποδίσουν τις δημοκρατικές επιπτώσεις της. Εκπρόσωποί του οι μεγαλοκοτζαμπάσηδες του Μοριά Ζαΐμης, Χαραλάμπης, Λόντος, Νοταράς, οι μητροπολίτες Π. Πατρών Γερμανός, Χρύσανθος Μονεμβασίας κ.ά. Πολιτικά στηρίζονται κι αυτοί στους Εγγλέζους. Ανάμεσα τους και ανάμεσα στους συντηρητικούς συμβιβαστικούς υπάρχουν διαφωνίες πού αργότερα –μέσα στη φωτιά της Επανάστασης– οδήγησαν σε εμφύλιες συγκρούσεις (1824-1825).

 Όμως στην αντιμετώπιση τού δημοκρατικού ρεύματος τις παραμερίζουν και συμπαρατάσσονται.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης μόλις διορίστηκε γενικός έφορος της Αρχής, δηλαδή αρχηγός, αφού επικύρωσε τις τοποθετήσεις των εφόρων με ελάχιστες τεχνικές αλλαγές, αποφάσισε να φύγει για τη Μάνη, απ’ όπου θα εκήρυσσε την Επανάσταση.

Οι λαϊκοί ηγέτες Παπαφλέσσας, Αναγνωσταράς, Αριστείδης Παπάς, θεωρούν τις συνθήκες ώριμες για εξέγερση και τον προτρέπουν να δράσει.

Οι κοτζαμπάσηδες, ιδίως στο Μοριά, αντιδρούν. Είναι αυτοί που εμπνεύστηκαν το σχέδιο ν’ αρχίσει η Επανάσταση στη Μολδοβλαχία, ώστε να προκληθεί τοπική όξυνση των ρωσοτουρκικών σχέσεων και πιθανώς ρωσοτουρκικός πόλεμος και να βγάλουν από τη ράχη τους την ευθύνη της οργάνωσης εξέγερσης στο Μοριά.

Ο Υψηλάντης, μπροστά στο φαινόμενο της πάλης μέσα στις γραμμές της Εταιρίας και τις διαμετρικά αντίθετες γνώμες, καλεί στις 20 Οκτωβρίου 1820 γενική συνέλευση των στελεχών της Φιλικής στο Ισμαήλι της Βεσσαραβίας.

Ο Παπαφλέσσας ζητάει την άμεση έκρηξη της Επανάστασης στο Μοριά και δηλώνει ότι όλα είναι έτοιμα εκεί κάτω.

Μετά πολλές συζητήσεις η συνέλευση αποφάσισε ν’ αρχίσει η εξέγερση στο Μοριά σε δυο μήνες, όσο δηλαδή χρονικό διάστημα χρειαζόταν για το ταξίδι και την εγκατάσταση τού Αλ. Υψηλάντη στη Μάνη.

Αποφασίζεται επίσης να εκμεταλλευθούν τη σύγκρουση Πύλης-Αλή Πασά, να πεισθεί ο Μιλός Οβρένοβιτς να ξεσηκώσει ταυτόχρονα τη Σερβία, ώστε να μοιραστούν σε δυο μέτωπα οι τουρκικές δυνάμεις, να φύγει επειγόντως ό Παπαφλέσσας για το Μοριά, ο Περραιβός για τη Μάνη και κατόπι να πάει στην Ήπειρο, ο Γαζής για την Ύδρα, Σπέτσες με τελική κατάληξη το Πήλιο, ο Α. Παπάς για τη Σερβία και γενικά όλοι οι Απόστολοι να βρεθούν έγκαιρα στις θέσεις τους. Για την Πόλη το σχέδιο ήταν ανεδαφικά ρομαντικό και ανεκτέλεστο.

Αποφασίστηκε, δηλαδή, να καεί ο τουρκικός στόλος μέσα στη ναυτική του βάση από δολιοφθορείς Φιλικούς.

Παράλληλα, ο Καλαματιανός αναλάμβανε με επίλεκτες δυνάμεις να καταλάβει τα παραδουνάβια φρούρια στις ηγεμονίες ενώ ο Ολύμπιος, σε στενή συνεργασία με τον Τούντορ Βλαδιμηρέσκου θα κήρυτταν την επανάσταση στη Μολδοβλαχία.

Το τελικό σχέδιο επαναστατικής δράσης

Το πολυσύνθετο τούτο σχέδιο, που απαιτούσε τεράστιες δυνάμεις για την εκτέλεση του, στηριζόταν λογικά σε μια μόνο πιθανότητα: στο ότι δηλαδή, oι Τούρκοι θα εισβάλανε στις ηγεμονίες μόλις εκδηλωνόταν ο επαναστατικός σπινθήρας, με άμεση συνέπεια να κηρυχθεί ρωσοτουρκικός πόλεμος και να ξεκαθαριστεί από ‘κει και πέρα η κατάσταση με τη δύναμη των ρωσικών όπλων.

Ωστόσο το σχέδιο αυτό δεν εκτελέστηκε.

Η αγγλική προδοσία, που μέσω του πρεσβευτή στην Πόλη Στράγκφορντ Κάννιγκ, ειδοποίησε την Πύλη για την ετοιμαζόμενη εξέγερση, μερικές πληροφορίες που διαβιβάστηκαν από τον Αλή πασά καθώς και η διστακτικότητα του Μιλός Οβρένοβιτς το ανέτρεψαν.

Μπροστά στο φόβο να καταπνιγεί η Επανάσταση πριν εκραγεί, ο Υψηλάντης και οι επιτελείς του αποφάσισαν να δώσουν το σύνθημα της εξέγερσης στις ηγεμονίες ώστε να προσελκυσθεί εκεί η προσοχή των Τούρκων και να δοθεί αργότερα ο καιρός για ένα ξεσηκωμό στην Ελλάδα.

Στην επίσπευση της εφαρμογής του δευτέρου σχεδίου έπαιξε ρόλο και η πίεση των κοτζαμπάσηδων πάνω στον Υψηλάντη, που δεν ήθελαν να ανάψει πολεμική εστία στο Μοριά.

Φαίνεται επίσης ότι ο Υψηλάντης υπολόγισε πολύ στην περίπτωση ότι ο φίλος του Δεκεμβριστής Ρώσος στρατηγός Ορλώφ θα περνούσε με το στρατό που διοικούσε τον Προύθο και θα τον βοηθούσε ενεργά.

Παρά τις αντιρρήσεις του διορατικού πολιτικά Αναγνωστόπουλου, η Ανωτάτη Αρχή πήρε την απόφαση της εξέγερσης στη Μολδοβλαχία.

Σύμφωνα με το νέο σχέδιο θα ξεσηκώνονταν πρώτα οι ηγεμονίες και θα ακολουθούσαν η Σερβία και η Βουλγαρία.

Και όταν οι ενωμένες επαναστατικές δυνάμεις θα ζύγωναν στη Μακεδονία, θα ξεσηκωνόταν και η ελληνική περιοχή και όλες οι δυνάμεις από τα βόρεια, τα νότια και τα δυτικά θα βάδιζαν προς την Πόλη και θα γκρέμιζαν την τουρκική εξουσία.

Στις 22 Φλεβάρη 1821 ο Υψηλάντης πέρασε τον Προύθο και κατέλαβε το Γιάσι.

Από ‘κει με προκηρύξεις του καλεί Έλληνες και Ρουμάνους να πάρουν τα όπλα και να χτυπήσουν τον κοινό εχθρό.

Τους Ρουμάνους διαβεβαίωνε στις προκηρύξεις του ότι ήταν περαστικός από τις ηγεμονίες και σκοπός του έμενε πάντα η πορεία του προς την Ελλάδα για να την απελευθερώσει.

Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα προσήλθαν κάτω από τις σημαίες του πάνω από 2.000 Έλληνες, Βούλγαροι, Σέρβοι και Αρβανίτες πολεμιστές.

Κατά τη διάρκεια της πορείας του προς τη Βλαχία ο αριθμός ανέβηκε στις 7.000, ενώ 400 σπουδαστές αποτέλεσαν τον Ιερό Λόχο.

 Μια Παμβαλκανική στρατιά ήταν έτοιμη να πολεμήσει κάτω από τις διαταγές τού Υψηλάντη, ενώ το κίνημα των Πανδούρων του Τούντορ Βλαδιμηρέσκου βρισκόταν σε άμεση επαφή και συμφωνία για κοινή δράση με το στρατό της Φιλικής.

Εφτά ολόκληρα χρόνια η «Φιλική Εταιρία», παρά τις δυσκολίες της και τις ιδεολογικές της ταλαντεύσεις, δούλεψε ασταμάτητα για τον ξεσηκωμό του έθνους και των άλλων Βαλκανικών λαών.

Προπαγάνδισε τις συνειδήσεις, ξύπνησε τη φλόγα του πατριωτισμού, οργάνωσε τις μάζες, μάζεψε χρήματα, τσάκισε την ηττοπάθεια και την προδοσία, προήγαγε την υπόθεση συνεργασίας των Βαλκανικών λαών στο πνεύμα τού Ρήγα, και προετοίμασε σοβαρά τον ένοπλο αγώνα.

Το έργο της αποτελεί μια δοξασμένη σελίδα της εθνικής μας και της κοινής Βαλκανικής ιστορίας

Διάσπαση και αποτυχία

Στις 21 Μαρτίου 1821 ο Βλαδιμηρέσκου κατέλαβε το Βουκουρέστι και στις 27 έφτασε εκεί επικεφαλής των στρατευμάτων του ο Αλέξανδρος Υψηλάντης.

Οι Ρωμιοί όμως χωροδεσπότες και οι Ρουμάνοι βογιάροι καθώς και πράκτορες της Αγγλίας και Αυστρίας, καταλαβαίνοντας ποια θα ήταν η έκβαση της συνεργασίας των δυο δημοκρατικών-λαϊκών κινημάτων, προσπαθούν να την υπονομεύσουν και να τη διασπάσουν.

Για να επιτύχουν τους σκοπούς τους αυτούς προσπαθούν από τη μια μεριά να επισύρουν εναντίον τους την εχθρότητα της Ρωσίας. Και πετυχαίνουν μέσω της Ιεράς Συμμαχίας αποκήρυξη της εξέγερσης από τον τσάρο Αλέξανδρο.

Το γεγονός επηρέασε το Βλαδιμηρέσκου, που για να τεθεί σε ίση μοίρα με τους Φιλικούς απέναντι της Ρωσίας, ζητάει να φύγουν τα στρατεύματα της Φιλικής για την Ελλάδα.

 Ή τσαρική αποκήρυξη επηρέασε και τον Υψηλάντη. Στην κρίσιμη αυτή στιγμή επεμβαίνουν οι Ρουμάνοι βογιάροι και προσπαθούν ν’ αποτραβήξουν τον Βλαδιμηρέσκου από κάθε συνεργασία με τον Υψηλάντη, ενώ oι πράκτορες των Άγγλων και Αυστριακών συκοφαντούν αμοιβαία τα δυο κινήματα στις ηγεσίες τους.

Ο Υψηλάντης εμπλέκεται στη δολοπλοκία και διατάσσει τον Γεωργάκη Ολύμπιο να σπάσει τους δεσμούς με το Βλαδιμηρέσκου. Συνδέεται αυτός με τους ανθρώπους τού Βλαδιμηρέσκου Χατζή-Πρόντα και Δημήτρη Μακεντόνσκι, οργανώνει συνωμοσία μέσα στις γραμμές τού στρατού του Βλαδιμηρέσκου, τον συλλαμβάνει και τον οδηγεί στο Τεργκοβίστε, όπου τον περνούν από έκτακτο πολεμικό δικαστήριο και τη νύχτα της 27 Μαΐου 1821 τον εκτελούν.

 Οι δολοπλοκίες των χωροδεσποτών Φαναριωτών, των βογιάρων και των ξένων πρακτόρων θριάμβευσαν.

Η εκτέλεση τού Βλαδιμηρέσκου ήταν μια πράξη τερορισμού εναντίον ενός αδελφού και συμμάχου λαού πού διέσπασε τον κοινό αγώνα, προδιέγραψε την καταδίκη της εξέγερσης, έφερε τούς Τούρκους στο Βουκουρέστι και οδήγησε στην τελική καταστροφή τις δυνάμεις των Φιλικών.

Η επανάσταση στην Ελλάδα είχε διαφορετική τύχη.

 Παλεύοντας κι εκεί άνισα μ’ ένα πανίσχυρο εχθρό και αντιμετωπίζοντας τις αντιδράσεις των κοτζαμπάσηδων, νίκησε τελικά χάρη στις θυσίες αίματος των αγροτών που αποτέλεσαν την κινητήρια δύναμη της.

Όλη τούτη η εποποιία ήταν έργο των Φιλικών. Εφτά ολόκληρα χρόνια η «Φιλική Εταιρία», παρά τις δυσκολίες της και τις ιδεολογικές της ταλαντεύσεις, δούλεψε ασταμάτητα για τον ξεσηκωμό του έθνους και των άλλων Βαλκανικών λαών.

Προπαγάνδισε τις συνειδήσεις, ξύπνησε τη φλόγα του πατριωτισμού, οργάνωσε τις μάζες, μάζεψε χρήματα, τσάκισε την ηττοπάθεια και την προδοσία, προήγαγε την υπόθεση συνεργασίας των Βαλκανικών λαών στο πνεύμα τού Ρήγα, και προετοίμασε σοβαρά τον ένοπλο αγώνα.

Το έργο της αποτελεί μια δοξασμένη σελίδα της εθνικής μας και της κοινής Βαλκανικής ιστορίας και θα ήταν άπειρα πιο δημιουργικό αν, αντί να κατατρίβεται για ένα μεγάλο διάστημα στην προσπάθεια να κερδίσει τα απάνω στρώματα, στηριζόταν στο λαό αποκλειστικά και αναζητούσε με επιμονή τούς συμμάχους της όχι μόνο στην Αυλή της Πετρούπολης, αλλά και στα απέραντα επαναστατημένα λαϊκά στρώματα της Ρωσίας και του άλλου ευρωπαϊκού κόσμου.

 Αλλά και μπλεγμένη μέσα στο δίχτυ των αδυναμιών της, η «Φιλική Εταιρία» έπραξε το καθήκον της απέναντι στο έθνος και μπορεί να θεωρηθεί ό πρώτος χρυσός κρίκος στην αλυσίδα των εθνικών και κοινωνικών αγώνων των Ελλήνων με παμβαλκανική ακτινοβολία.

του Τάσου Βουρνά

Το κείμενο που δημοσιεύουμε εδώ είναι απόσπασμα από το βιβλίο του Τάσου Βουρνά «Φιλική Εταιρία», εκδόσεις Αφών Τολίδη.

https://edromos.gr/i-filiki-etairia-kai-i-drasi-tis/

Η Επανάσταση του 1821 ήταν πόλεμος εθνικός και ως εκ τούτου, απόλυτος και ιδιαίτερα σκληρός, συγκαταλέγοντας στα θύματά του ενόπλους και αμάχους και από τις δύο πλευρές. Μπορεί να διακριθεί σε τρεις περιόδους.

Η πρώτη (1821-1823), είναι η φάση των επιτυχιών των επαναστατικών δυνάμεων, οι οποίες κατάφεραν να αιφνιδιάσουν την Αυτοκρατορία, εκμεταλλευόμενες τους αντιπερισπασμούς των αποστατών πασάδων.

 Η δεύτερη (1824-1827), σηματοδοτείται αφενός από την αναζήτηση ταυτότητας της Επανάστασης, που εκδηλώθηκε κυρίως με τους εμφυλίους πολέμους, και αφετέρου από τις στρατιωτικές ήττες που αυτή υπέστη από τους αναδιοργανωμένους πλέον Οθωμανούς και τους συμμάχους τους, Αιγύπτιους.

Σε διπλωματικό επίπεδο, αντίθετα, η Επανάσταση δικαιωνόταν καθώς, εκτός από την πάγια υποστήριξη των προοδευτικών κύκλων της Δύσης, μπορούσε τώρα να επωφεληθεί και από τους στρατηγικούς ανταγωνισμούς των Μεγάλων Δυνάμεων (Μεγάλη Βρετανία, Ρωσία, Γαλλία). 

Ως συνέπεια αυτής της μεταστροφής του κλίματος, η ναυμαχία του Ναβαρίνου έθεσε τέρμα σε αυτήν τη δοκιμασία για τους επαναστάτες. 

Η τρίτη περίοδος (1828-1830), συμπίπτει εν μέρει με τη διακυβέρνηση του Ιωάννη Καποδίστρια και χαρακτηρίζεται από την εκκαθάριση της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας από τις οθωμανικές και αιγυπτιακές δυνάμεις αλλά και από το σκληρό διπλωματικό αγώνα για τον καθορισμό των συνόρων του υπό διαμόρφωση κράτους και για το βαθμό της ανεξαρτησίας του.

Την εξέλιξη της Επανάστασης επηρέασαν καίρια και οι Εθνοσυνελεύσεις, στις οποίες συνέρχονταν κατά διαστήματα οι πολιτικές και στρατιωτικές ηγεσίες του Αγώνα, προκειμένου να καθορίσουν τους στόχους του ή και να επιλύσουν τις μεταξύ τους διαφορές.

Ιστορικές ημερομηνίες.

1821

• 6 Ιανουαρίου: Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης από τα Επτάνησα αποβιβάζεται στην Καρδαμύλη της Μάνης.

• 15 Ιανουαρίου: Σχηματίζεται η Αλβανό-σουλιωτική συμμαχία.

• 26 – 29 Ιανουαρίου:

o             Στη διάσκεψη της Βοστίτσας (Αίγιο) οι πρόκριτοι της Πελοποννήσου διατυπώνουν κάποιες επιφυλάξεις σχετικά με την επιτυχία του επαναστατικού εγχειρήματος, τις βασικές αρχές του οποίου ανέπτυξε ο Παπαφλέσσας.

o             Αρχίζει στο Λάιμπαχ η ομώνυμη συνδιάσκεψη των αντιπροσώπων των μελών της Ιερής Συμμαχίας και του Ηνωμένου Βασιλείου.

• 22 Φεβρουαρίου: Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης διαβαίνει τον Προύθο, παραπόταμο του Δούναβη και φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη Ρωσία, και φτάνει στο Ιάσιο της Μολδαβίας.

• 24 Φεβρουαρίου: Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κυκλοφορεί την επαναστατική προκήρυξη «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος», με την οποία ζητά από τους Έλληνες της Μολδαβίας και της Βλαχίας να επαναστατήσουν. Η ενέργειά του αυτή σηματοδοτεί και την επίσημη έναρξη της Επανάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.

• 2 Μαρτίου: Ο Μορά Βαλεσί Χουρσίτ πασάς φτάνει στα Ιωάννινα για να αντιμετωπίσει τον Αλή πασά.

• 3 Μαρτίου: Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος Ε΄ αφορίζει τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και τον Μιχαήλ Σούτσο για την Επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.

• 9 Μαρτίου: Ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ διατάσσεται από την Οθωμανική Αυτοκρατορία να στείλει στην Πύλη οκτώ αρχιερείς ως ομήρους.

• 10 Μαρτίου: Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης συγκροτεί στο Φώξανι τον Ιερό Λόχο, ο οποίος αποτελείται κυρίως από Έλληνες σπουδαστές ευρωπαϊκών πανεπιστημίων και μαθητές του Ελληνικού Σχολείου της Οδησσού.

• 17 Μαρτίου: Έλληνες αγωνιστές υπό τον Σωτήρη Χαραλάμπη και τους Πετμεζαίους πολιορκούν τους Πύργους των Καλαβρύτων, που παραδίδονται έπειτα από λίγες μέρες (21 Μαρτίου). Αυτή η ενέργεια αποτελεί την πρώτη επαναστατική πράξη στη νότια Ελλάδα.

• 21 Μαρτίου: Ένοπλοι Τούρκοι της περιοχής του Ρίου εισβάλλουν στην Πάτρα και καταστρέφουν καταστήματα στην ενορία της Αγίας Τριάδας.

• 22 Μαρτίου: Οι επαναστάτες μπαίνουν στην Πάτρα. Ο Ι. Παπαδιαμαντόπουλος και ο Ανδρέας Λόντος υψώνουν επαναστατική σημαία (κόκκινη με μαύρο σταυρό στη μέση). Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός κατασκευάζει ξύλινο σταυρό, τον οποίο τοποθετεί στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου. Στο σταυρό αυτό ορκίζονται οι επαναστάτες.

• 23 Μαρτίου: Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης απελευθερώνουν την Καλαμάτα από τους Οθωμανούς Τούρκους. Την ίδια μέρα ο Ανδρέας Λόντος κηρύσσει την Επανάσταση στη Βοστίτσα (Αίγιο), την οποία εγκατέλειψαν οι Τούρκοι κάτοικοί της.

• 24 Μαρτίου: Κήρυξη της Επανάστασης στη Ρούμελη. Στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία Σαλωνων (Άμφισσας) από το Δεσπότη Σαλωνων Ησαΐα και τον Πανουργια.

• 25 Μαρτίου: Διεξάγεται κοντά στο χωριό Βουνάρια της Πυλίας μάχη ανάμεσα σε επαναστάτες και Οθωμανούς Τούρκους. Σε αυτή επικρατούν οι επαναστάτες.

• 26 Μαρτίου: Τούρκοι από πολλές περιοχές της Πελοποννήσου αναζητούν προστασία στην Τριπολιτσά.

• 26 Μαρτίου: Οι πρόκριτοι Γ. Πάνου και Π. Μπότασης κηρύσσουν την Επανάσταση στις Σπέτσες.

• 27 Μαρτίου:

o             Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης απελευθερώνει το Βουκουρέστι. Την ίδια περίοδο ανακοινώνονται η αποκήρυξή του από τον τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο Α΄ και η διαγραφή του από τους ρωσικούς στρατιωτικούς καταλόγους.

o             Με διαταγή της Πύλης αποκεφαλίζονται οι ομογενείς της Κωνσταντινούπολης Λεβίδης, Στεργιανάκης, Τουρπατσόγλου και αρκετοί άλλοι. Η ενέργεια αυτή αποτελεί τα πρώτα, μάλλον περιορισμένης έκτασης, αντίποινα των Τούρκων.

o             Ο Πανουργιάς απελευθερώνει τα Σάλωνα (Άμφισσα). Οι Οθωμανοί κλείνονται στο Κάστρο.

o             Νίκη των Ελλήνων υπό τον Κολοκοτρώνη στην Καρύταινα της Γορτυνίας.

• 28 Μαρτίου:

o             Επαναστατικός αναβρασμός στην Ύδρα.

o             Συνεδριάζει για πρώτη φορά υπό την προεδρεία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη η Γερουσία στην Καλαμάτα.

o             Ο Δήμος Σκαλτσάς υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στο Λιδορίκι.

o             Οπλαρχηγοί της Λακωνίας πολιορκούν το Κάστρο της Μονεμβασιάς.

• 29 Μαρτίου: Ο Αθανάσιος Διάκος υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στη Λιβαδειά.

• 31 Μαρτίου:

o             Σφαγές των χριστιανών στη Σμύρνη.

o             Ο Αντώνιος Κοντοσόπουλος υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στην Αταλάντη της Λοκρίδας.

• 1 Απριλίου: Ο οπλαρχηγός Μπούσγος έπειτα από προτροπή του Αθανάσιου Διάκου απελευθερώνει τη Θήβα.

• 3 Απριλίου: Ο Γιουσούφ Σελίμ πασάς εκδιώκει τους επαναστάτες από την πόλη της Πάτρας.

• 4 Απριλίου: Αποκεφαλίζεται στην Κωνσταντινούπολη ο Κωνσταντίνος Μουρούζης, ενώ ο Δημήτριος Παπαρηγόπουλος και ο Αντώνιος Τσουράς απαγχονίζονται μπροστά στο σπίτι τους.

• 5 Απριλίου: Αποκεφαλίζονται στην Κωνσταντινούπολη οι Π. Τσιγκρής, Δ. Σκαναβής και Μ. Χοτζερής. Ο Γ. Μαυροκορδάτος απαγχονίζεται στο παράθυρο του σπιτιού του.

• 8 Απριλίου: Ο Ιωάννης Δυοβουνιώτης υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στη Λαμία.

• 10 Απριλίου:

o             Υψώνεται η σημαία της Επανάστασης στα Ψαρά.

o             Απαγχονισμός του πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ στην Κωνσταντινούπολη, του πρώην οικουμενικού πατριάρχη και πολλών προκρίτων.

o             Οι επαναστάτες μετά από πολιορκία δύο εβδομάδων καταλαμβάνουν το φρούριο των Σαλώνων (πρωτο Κάστρο που ελευθερώνεται σε ολόκληρη την επαναστατημένη επικράτεια).

• 11 Απριλίου:

o             Πρώτη ναυτική επιτυχία των Ελλήνων ανάμεσα στη Μήλο και την Κίμωλο – σπετσιώτικα πλοία αιχμαλωτίζουν δύο τουρκικά.

o             Πολεμικά πλοία από τα Ψαρά επιτίθενται κοντά στη Σμύρνη εναντίον πέντε τουρκικών πλοίων, έτοιμων να παραλάβουν δύναμη 3.000 ανδρών υπό τον Μπεκήρ πασά με προορισμό την Πελοπόννησο.

• 14 Απριλίου: Μάχη ανάμεσα στους Έλληνες και τους Τούρκους στο Λεβίδι της Μαντινείας. Η ηρωική αντίσταση του Αναγνώστη Στριφτόμπολα και των παλικαριών του, οι οποίοι ήταν οχυρωμένοι μέσα στα σπίτια, έδωσε το χρόνο να φτάσουν ενισχύσεις υπό τους Δ. Πλαπούτα και Σταύρο Δημητρακόπουλο ώστε να λυθεί η πολιορκία.

• 15 Απριλίου: Ο Μουσταφάμπεης ανακαταλαμβάνει τη Βοστίτσα (Αίγιο).

• 16 Απριλίου: Ο πλοίαρχος Νικόλαος Παπαδόπουλος Σκλάβος από την Κεφαλλονιά περισυλλέγει στη θαλάσσια περιοχή της Κωνσταντινούπολης το σώμα του οικουμενικού πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ που τον είχαν απαγχονίσει και στη συνέχεια το μεταφέρει στην Οδησσό.

• 17 Απριλίου:

o             Επαναστατικές κινήσεις στη Σάμο υπό την καθοδήγηση του Κ. Λαχανά.

o             Πολλοί πρόκριτοι και αρχιερείς της Πελοποννήσου κλείνονται στις φυλακές της Τριπολιτσάς ως όμηροι των Τούρκων.

• 18 Απριλίου: Σημαντικές επιτυχίες των Ελλήνων στο Πατρατσάκι της Φθιώτιδας (οπλαρχηγοί: Ρούκης, Κοντογιάννης και Τράκας), στους Μύλους της Μαντινείας (οπλαρχηγός: Αντώνιος Κολοκοτρώνης), στη Σελίμνα της Μαντινείας (οπλαρχηγοί: Θ. Κολοκοτρώνης, Κ. Δηληγιάννης κ.ά.), στη Μενδενίτσα της Λοκρίδας (οπλαρχηγός: Ιωάννης Δυοβουνιώτης) και στο κάστρο της Βογόρτσας (οπλαρχηγοί: Μάρκος και Νότης Μπότσαρης, Γεώργιος Δράκος).

• 23-24 Απριλίου: Ο Αθανάσιος Διάκος ηττάται από υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις υπό τον Κιοσέ Μεχμέτ και τον Ομέρ Βρυώνη στη γέφυρα της Αλαμάνας. Ακολουθεί ο μαρτυρικός θάνατός του. Στην ίδια μάχη (στην τοποθεσία Χαλκωματα) σκοτώνεται ο Δεσπότης Σαλωνων Ησαΐας, ο μόνος Επίσκοπος σ’ όλη τη διάρκεια της Επανάστασης που πέφτει ένοπλος στο πεδίο της μάχης.

• 25 Απριλίου: Ήττα των Ελλήνων (οπλαρχηγοί: Α. Κρέστας, Δ. Τσόκρης, Γ. Μπότασης, Ν. Λάμπρου, Α. Αναστασόπουλος, Α. Ζέρβας κ.ά.) έξω από το Άργος. Σε αυτή τη μάχη σκοτώνεται ο γιος της Μπουμπουλίνας Ιωάννης Γιάννουζας.

• 26 Απριλίου: Σημαντική επιτυχία Ψαριανών και Υδραίων καπεταναίων (Ι. Τομπάζης, Ν. Αποστόλης, Γ. Σαχτούρης, Α. Τσαμαδός κ.ά.) στα ανοιχτά της Χίου – βυθίζουν τουρκικό πλοίο και αιχμαλωτίζουν ένα άλλο.

• 30 Απριλίου: Με την άδεια του τσάρου σουλτανικά στρατεύματα εισέρχονται στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες για να καταστείλουν την Επανάσταση. Ήττα των Ελλήνων στο Γαλάτσι της Μολδοβλαχίας υπό τον Αθανάσιο Καρπενησιώτη από υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις υπό τον Περκόφτσαλη. Ύστερα από δύο μέρες η πόλη του Γαλατσίου καταλαμβάνεται από τις τουρκικές δυνάμεις.

• 1 Μαΐου: Ο Ιάκωβος Τομπάζης κατακαίει τουρκική γολέτα κοντά στη Χίο.

• 3 Μαΐου: Οι Τούρκοι αποστέλλουν στην Κύπρο ισχυρά στρατεύματα για να εμποδίσουν την εξέγερση.

• 4 Μαΐου: Αποκεφαλίζονται στην Κωνσταντινούπολη οι αρχιερείς Δέρκων Γρηγόριος, Αδριανουπόλεως Δωρόθεος, Τυρνάβου Ιωαννίκιος και Θεσσαλονίκης Ιωσήφ, ο πρώην μέγας διερμηνέας της Πύλης Γεώργιος Καλλιμάχης και δύο μέρες αργότερα ο Νικόλαος Μουρούζης.

• 7 Μαΐου: Ο Άνθιμος Γαζής και ο αρματολός Κυριάκος Μπασδέκης κηρύσσουν την Επανάσταση στην περιοχή του Πηλίου. Λίγες μέρες αργότερα αποτυγχάνουν να καταλάβουν το Βόλο.

• 8 Μαΐου:

o             Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος αντιμετωπίζει με απόλυτη επιτυχία στο Χάνι της Γραβιάς ισχυρές τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις υπό τον Κιοσέ Μεχμέτ και τον Ομέρ Βρυώνη.

o             Ο Λυκούργος Λογοθέτης κηρύσσει την Επανάσταση στη Σάμο.

• 12-13 Μαΐου: Η νίκη των επαναστατικών δυνάμεων στο Βαλτέτσι ανοίγει το δρόμο για την κατάληψη της Τριπολιτσάς, στρατιωτικού και πολιτικού κέντρου της Πελοποννήσου (οπλαρχηγοί: Θ. Κολοκοτρώνης, Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, Ηλίας Μαυρομιχάλης, Ιωάννης Μαυρομιχάλης, Δ. Πλαπούτας κ.ά.).

• 15 Μαΐου: Τουρκικός στρατός καταλαμβάνει το Βουκουρέστι.

• 18 Μαΐου:

o             Ο Εμμανουήλ Παππάς κηρύσσει την Επανάσταση στις Καρυές του Αγίου Όρους και στον Πολύγυρο της Χαλκιδικής.

o             Σημαντικές νίκες των Ελλήνων στα Δολιανά της Κυνουρίας (οπλαρχηγός: Νικήτας Σταματελόπουλος) και στα Βέρβαινα της Κυνουρίας (οπλαρχηγοί: Θ. Κολοκοτρώνης και επίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος).

• 19 Μαΐου: Ξεκινούν οι Μεγάλες Σφαγές της Θεσσαλονίκης.

• 20 Μαΐου: Επαναστατικός αναβρασμός στο Μεσολόγγι και το Αιτωλικό.

• 24 Μαΐου: Νίκη των Ελλήνων στον Άγιο Βλάσιο της Τριπολιτσάς (οπλαρχηγοί: Θ. Κολοκοτρώνης, αδελφοί Πλαπούτα).

• 26 Μαΐου: «Πράξη των Καλτετζών». Ιδρύεται η Πελοποννησιακή Γερουσία με πρόεδρο τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

Αμφιλεγόμενη εκτέλεση του Θεόδωρου Βλαδιμηρέσκου έπειτα από διαταγή του Αλέξανδρου Υψηλάντη (Τυργοβίτσι Μολδαβίας).

• 27 Μαΐου: Ο Δημήτριος Παπανικολής πυρπολεί τουρκικό δίκροτο στην Ερεσό της Λέσβου.

• 28 Μαΐου: Νίκη των Ελλήνων κοντά στο Αγρίνιο (οπλαρχηγοί: Α. Βλαχόπουλος, Δ. Μακρής, Θ. Γρίβας και Κ. Σαδήμας).

• 30 Μαΐου: Η Πελοποννησιακή Γερουσία ιδρύει τοπικές «Γενικές Εφορείες».

• Ιούνιος: Ο Δ. Υψηλάντης φτάνει στην Πελοπόννησο.

• 1 Ιουνίου: Οι Έλληνες καταλαμβάνουν την Ιερισσό και απελευθερώνουν τα Μαντεμοχώρια και άλλες περιοχές της Χαλκιδικής.

Μοίρα του ελληνικού στόλου υπό τον Ψαριανό Ν. Αποστόλη φτάνει στα Μοσχονήσια. Οι Τούρκοι αντιδρούν τις επόμενες μέρες με βιαιοπραγίες κατά του χριστιανικού στοιχείου των Μοσχονησίων, των Κυδωνιών και της Σμύρνης.

• 7 Ιουνίου: Ήττα του Ιερού Λόχου στο Δραγατσάνι υπό τον Αλέξανδρο Υψηλάντη από υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις. Έπειτα από λίγες μέρες ο Υψηλάντης περνά τα αυστριακά σύνορα, συλλαμβάνεται από τους Αυστριακούς και φυλακίζεται.

• 9 Ιουνίου: Οι Τούρκοι του Αγρινίου παραδίδονται στον Γ. Βαρνακιώτη.

• 14 Ιουνίου:

o             Επανάσταση στην Κρήτη και νίκη των Ελλήνων σε μάχη κοντά στο Λούλο των Χανίων (οπλαρχηγοί: Γ. Δασκαλάκης, Ι. Χάλης, Σήφακας, Παπαπανδρέου, Α. Φασούλης και Μουστουγιαννάκης).

o             Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης παραδίνεται στις αυστριακές Αρχές.

• Μέσα Ιουνίου 1821: Ήττα των Ελλήνων στη Γαλάτιστα, κοντά στα Βασιλικά της Θεσσαλονίκης. Πεθαίνει ο οπλαρχηγός Χάμψας.

• 17 Ιουνίου:

o             Σημαντικές επιτυχίες των επαναστατών στην Κρήτη (Καλύβες Αποκορώνου, Ρούστικα Ρεθύμνου και στον Άγιο Ιωάννη Λάμπης).

o             Διεξάγεται μάχη κοντά στον ποταμό Σίζα της Μολδαβίας, ηττώνται οι επαναστάτες και σκοτώνεται ο Αθανάσιος Καρπενησιώτης.

o             Νίκη των Ελλήνων στη θέση Παληοκούλια Ιωαννίνων (οπλαρχηγοί: Α. Ίσκιος, Γ. Μπακόλας).

• 23 Ιουνίου:

o             Οι Τούρκοι εκτελούν στο Μεγάλο Κάστρο της Κρήτης τον αρχιεπίσκοπο Γεράσιμο και πολλούς αρχιερείς του νησιού.

o             Νίκη των επαναστατών σε μάχη κοντά στο φρούριο Μαλάξα της Κρήτης (οπλαρχηγοί: Γ. Δασκαλάκης, Α. Φασούλης, Β. Χάλης, Α. Παναγιώτου).

• 25 Ιουνίου: Ο Ιωάννης Κωλέττης κηρύσσει την Επανάσταση στο Συράκο και τους Καλλαρύτες της Ηπείρου.

• 28 Ιουνίου: Ο Ηλίας Μαυρομιχάλης παραδίδει έπειτα από συμφωνία το φρούριο της Λιβαδειάς στον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιοσέ Μεχμέτ.

• 3 Ιουλίου: Σημαντική νίκη του Μάρκου Μπότσαρη και των παλικαριών του στο Κομπότι της Άρτας.

• 6 Ιουλίου: Ο Ρώσος πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη Στρόγκανοφ, έπειτα από εντολή του υπουργού των Εξωτερικών της Ρωσίας Καποδίστρια, επιδίδει στην Πύλη τελεσίγραφο με το οποίο απαιτεί σεβασμό των δικαιωμάτων των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Παρά την απόρριψη του τελεσιγράφου από τους Τούρκους, αποφεύγεται η ρήξη ύστερα από παρέμβαση του Αυστριακού αρχικαγκελάριου Μέτερνιχ.

• 8 Ιουλίου: Μοίρα του ελληνικού στόλου (πλοίαρχοι: Ι. Τομπάζης, Ν. Αποστόλης, Γ. Σαχτούρης, Α. Τσαμαδός, Ι. Βούλγαρης και Λ. Λελεχός) καταστρέφει οκτώ τουρκικά φορτηγά πλοία στον Πορθμό Τσαγκλί μεταξύ Σάμου και μικρασιατικών ακτών.

• 9 Ιουλίου: Οι Τούρκοι απαγχονίζουν στη Λευκωσία τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό και αποκεφαλίζουν τους μητροπολίτες Πάφου, Κιτίου και Κυρήνειας.

• 15 Ιουλίου:

o             Ο Ομέρ Βρυώνης ηττάται στα Βρυσάκια της Εύβοιας από τις επαναστατικές δυνάμεις, επικεφαλής των οποίων είναι ο Αγγελής Νικόλαος ή Γωβγίνας και ο Α. Μπαλαλάς.

o             Διακόπτονται οι διπλωματικές σχέσεις Ρωσίας-Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά την επίδοση τελεσιγράφου στην Πύλη από τον Ρώσο πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη Στρόγκανοφ. Η ρήξη αποφεύγεται με παρέμβαση του Μέτερνιχ.

• 14 Ιουλίου: Ο Μάρκος Μπότσαρης νικά τους Τούρκους στους Βαριάδες.

• 17 Ιουλίου: Ο Μάρκος Μπότσαρης συντρίβει τους Τούρκους στην Πλάκα.

• 20 Ιουλίου: Ο Ομέρ Βρυώνης και ο Ομέρ μπέης καταλαμβάνουν την Αθήνα.

• 23 Ιουλίου: Οι Τούρκοι παραδίδουν στις επαναστατικές δυνάμεις το Κάστρο της Μονεμβασιάς.

• 24 Ιουλίου: Επαναστατικές ομάδες υπό την αρχηγία του Χριστόφορου Περραιβού κυριεύουν την Πάργα, την οποία οι Τούρκοι ανακαταλαμβάνουν έπειτα από δύο μέρες.

• 7 Αυγούστου: Οι Τούρκοι παραδίδουν με συνθήκη το φρούριο του Νεόκαστρου.

• 19 Αυγούστου: Σημαντική επιτυχία των επαναστατών στις Αλιάκες Θερίσου της Κρήτης (οπλαρχηγοί: Δασκαλάκης, Βουρδουμπής, Π. Πρωτοπαπαδάκης, Σήφακας, Μανουσέλης, Μανουσογιαννάκης κ.ά.).

• Αύγουστος: Οι Τούρκοι επιτίθενται στους επαναστάτες στα Σφακιά της Κρήτης.

• 26 Αυγούστου: Νίκη των Ελλήνων υπό τους Γκούρα, Πανουργιά, Διοβουνιώτη, Κοντοσόπουλο κ.ά. επί των Τούρκων του Μπεϊράν πασά στα Βασιλικά Λοκρίδας. Σε αυτή τη μάχη σκοτώνεται ο Μπεϊράν πασάς.

• 1 Σεπτεμβρίου: Τουρκικός στρατός αποβιβάζεται στη Σαμοθράκη και τις επόμενες μέρες προβαίνει σε σφαγές του ελληνικού πληθυσμού (Ολοκαύτωμα της Σαμοθράκης).

• 8 Σεπτεμβρίου: Οι Γεωργάκης Ολύμπιος και Ιωάννης Φαρμάκης ηττώνται στη Μονή Σέκου στη Μολδαβία. Ο Ολύμπιος ανατινάζει το κωδωνοστάσιο της μονής συμπαρασύροντας στο θάνατο δεκάδες Τούρκους.

• 9 Σεπτεμβρίου: Αλλεπάλληλες ήττες των Ελλήνων στην περιοχή των Πατρών.

• 15 Σεπτεμβρίου: Στον Άγιο Αθανάσιο κοντά στην Τριπολιτσά αποβαίνουν άκαρπες οι συνομιλίες ανάμεσα στην ελληνική (Θ. Κολοκοτρώνης, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Π. Π. Γερμανός και Αναγνωσταράς) και την τουρκική αντιπροσωπεία για την παράδοση της πρωτεύουσας του Μοριά στους επαναστάτες.

• 20 Σεπτεμβρίου: Ο καπουδάν Νουαΐχ Ζααδέ Αλή (Καρα-Αλής) πυρπολεί το Γαλαξίδι.

• 23 Σεπτεμβρίου: Οι επαναστάτες καταλαμβάνουν την πρωτεύουσα του Μοριά, την Τριπολιτσά.

• Σεπτέμβριος (τέλη): Οι Τούρκοι εξουδετερώνουν τους επαναστάτες στο Σκουλένιο και στη Μονή Σέκου. Ο Φαρμάκης παραδίνεται και μεταφέρεται στην Κωνσταντινούπολη όπου και αποκεφαλίζεται.

• Οκτώβριος: Σημαντικές επιτυχίες των Ελλήνων στη Λοκρίδα και τη Βοιωτία υποχρεώνουν τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιοσέ Μεχμέτ να αποσυρθούν στη Λαμία.

• 6 Οκτωβρίου: Προκήρυξη του Δ. Υψηλάντη για σύγκληση εθνοσυνέλευσης.

• 30 Οκτωβρίου: Καταπνίγεται από τους Τούρκους η Επανάσταση στη Χαλκιδική.

• 4 Νοεμβρίου: Αρχίζει τις εργασίες της στο Μεσολόγγι υπό την προεδρία του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου η Συνέλευση της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος.

• 13 Νοεμβρίου: Απελευθερώνεται η πόλη της Άρτας από τους Σουλιώτες οπλαρχηγούς Μάρκο και Νότη Μπότσαρη, τους αδερφούς Τζαβέλα, τον Λ. Βέικο κ.ά.

• 15 Νοεμβρίου: Συγκροτείται σε σώμα η Συνέλευση της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος υπό την προεδρία του Θεόδωρου Νέγρη (Σάλωνα). Έπειτα από δύο μέρες η συνέλευση εκλέγει τα μέλη του Αρείου Πάγου.

• 22 Νοεμβρίου: Ο Γιουσούφ Σελίμ πασάς πυρπολεί την Πάτρα.

• 7 Δεκεμβρίου: Ο Δημήτριος Υψηλάντης εκλέγεται στο Άργος πρόεδρος της Πελοποννησιακής Γερουσίας.

• 3-4 Δεκεμβρίου: Οι επαναστάτες αποτυγχάνουν να καταλάβουν το φρούριο του Ναυπλίου.

• 6 Δεκεμβρίου: Οι επαναστάτες ηττώνται από τα τουρκικά στρατεύματα κοντά στο χωριό Σταυρό της Κρήτης. Πεθαίνει ο οπλαρχηγός Γ. Δασκαλάκης ή Τσελεπής.

• 20 Δεκεμβρίου: Έναρξη των εργασιών της Α΄ Εθνοσυνέλευσης στην Πιάδα της Παλαιάς Επιδαύρου.

• 24 Δεκεμβρίου: Σημαντική νίκη των Κρητικών έξω από τα Χανιά (οπλαρχηγοί: Σήφακας, Ρούσος Βουρδουμπής, Πρωτοπαπαδάκης, Μελιδόνης κ.ά.).

• 31 Δεκεμβρίου: Νίκη των Ελλήνων σε μάχη κοντά στο Βαθύπετρο της Κρήτης (οπλαρχηγοί: Παναγιώτου, Ζερβουδάκης, Μαυροθαλασσίτης, Νικολαΐδης κ.ά.).

1822

• 1 Ιανουαρίου: Ψηφίζεται το «Προσωρινό Πολίτευμα της Ελλάδος» στην Επίδαυρο.

• 12 Ιανουαρίου: Οι Έλληνες ηττώνται σε μάχη κοντά στα Στύρα της Εύβοιας. Σκοτώνεται στη διάρκεια της μάχης ο Ηλίας Μαυρομιχάλης.

• 14 Ιανουαρίου: Οι Τούρκοι παραδίδουν με συνθήκη το κάστρο της Κορίνθου στον Δημήτριο Υψηλάντη.

• 15 Ιανουαρίου: Διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης για τους σκοπούς του Αγώνα. Πρόεδρος του Νομοτελεστικού εκλέγεται ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

• 17 Iανουαρίου: Μάχη Αρκαδίου[1]

• 25 Ιανουαρίου: Ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων σκοτώνεται από τα τουρκικά στρατεύματα που τον πολιορκούν στο νησί της λίμνης Παμβώτιδας. Οι Τούρκοι στρέφονται κατά του Σουλίου.

• 26 Ιανουαρίου: Οι Έλληνες νικούν σε μάχη έξω από το χωριό Ακόνες του Ρεθύμνου.

• Φεβρουάριος: Επανάσταση στον Όλυμπο και τη δυτική Μακεδονία.

• 5 Φεβρουαρίου: Σημαντική επιτυχία των Κρητικών έξω από το φρούριο του Ρεθύμνου.

• 10 Φεβρουαρίου: Νέα νίκη των Ελλήνων στον Φουρφουρά της Κρήτης.

• 19 Φεβρουαρίου: Ο πρόκριτος της Νάουσας Ζαφειράκης κηρύσσει την Επανάσταση στην Πόλη.

• 20 Φεβρουαρίου: Ο Μιαούλης νικάει τον τούρκικο στόλο στο λιμάνι της Πάτρας.

• 11 Μαρτίου: Κηρύσσεται η Επανάσταση στη Χίο. Ο Λυκούργος Λογοθέτης φτάνει στο νησί για να ενισχύσει την άμυνά του.

• 29 Μαρτίου: Οι Τούρκοι νικούν σε μάχη κοντά στην Καστανιά του Ολύμπου.

• 30 Μαρτίου:

o             Καταστροφή της Χίου από τα τουρκικά στρατεύματα υπό τον καπουδάν πασά Νουαΐχ Ζααδέ (Καρα-Αλής).

o             Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν τη Βέροια.

• 1 Απριλίου: Οι Έλληνες υπό τον Νικηταρά νικούν σε μάχη κοντά στη Στυλίδα Φθιώτιδας.

• 6 Απριλίου: Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν και πυρπολούν τη Νάουσα (οπλαρχηγοί: Καρατάσος, Ζαφειράκης, Γάτσος).

• 8 Απριλίου: Νίκη των Κρητικών στον Κάστελλο Ρεθύμνης.

• 12 Απριλίου: Νικηφόρα μάχη των Κρητών κατά των Τούρκων στις Μέλαμπες Ρεθύμνης, τη νύχτα του Μ. Σαββάτου προς Κυριακή του Πάσχα, όταν και εξοντώθηκε ο αρχηγός των Οθωμανών Χανιαλής από τον Ασουμανή[2]

• 12 Απριλίου: Συνεχίζονται με αμείωτη ένταση οι σφαγές των χριστιανών της Χίου.

• 13 Απριλίου: Δεκατρία κορίτσια της Νάουσας για να αποφύγουν την ατίμωση ρίχνονται στον καταρράκτη της Αραπίτσας.

• 14 Aπριλίου: Νέα μάχη στον Κάστελλο Ρεθύμνης όπου οι Έλληνες ηττώνται και φονεύεται ο φιλέλλην Βαλέστρας.

• 28 Απριλίου: Ο υπό τον Ανδρέα Μιαούλη ελληνικός στόλος αδυνατεί να σταματήσει τις σφαγές στη Χίο.

• 29(;)Απριλίου: Φτάνει στους Αρμένους της Κρήτης ο Πέτρος Σκυλίτσης Ομηρίδης ως εκπρόσωπος στη Μεγαλόνησο της επαναστατικής κυβέρνησης.

• Μάιος: Ο Χουρσίτ πασάς αρχίζει να πολιορκεί το Σούλι.

• 12 Μαΐου: Σημαντική νίκη των Ελλήνων σε μάχη έξω από τα Χανιά.

• 15 Μαΐου: Τουρκικά στρατεύματα υπό τον Χουρσίτ πασά και τον Ομέρ Βρυώνη καταλαμβάνουν το Σούλι.

• 19 Μαΐου: Αμφίρροπη ναυμαχία στα ανοιχτά της Χίου ανάμεσα σε μοίρα του τουρκικού στόλου και ελληνικά πλοία (Μιαούλης, Τσαμαδός, Σαχτούρης κ.ά.).

• 23 Μαΐου: Ο πρόεδρος του Νομοτελεστικού Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος φτάνει στο Μεσολόγγι ως επικεφαλής στρατευμάτων.

• 28 Μαΐου: Τουρκικές ενισχύσεις αποβιβάζονται στη Σούδα της Κρήτης από πλοία του αιγυπτιακού στόλου για να συμβάλουν στην καταστολή της Επανάστασης.

• 6-7 Ιουνίου: Ο Κωνσταντίνος Κανάρης πυρπολεί την τουρκική ναυαρχίδα Μανσουρίγε στη Χίο, που καταστρέφεται ολοσχερώς. Ανάμεσα στους νεκρούς συγκαταλέγεται και ο καπουδάν πασάς Καρα-Αλής, τον οποίο διαδέχεται ο Μουχτάρμπεης.

• 7 Ιουνίου: Σφαγές χριστιανών στα Μαστιχοχώρια της Χίου.

• 9 Ιουνίου: Οι Τούρκοι του φρουρίου της Ακρόπολης παραδίδονται στους πολιορκητές τους.

• 10 Ιουνίου: Μάχη στο Κομπότι της Άρτας. Νίκη του εκστρατευτικού σώματος υπό το φιλέλληνα στρατηγό Νόρμαν και τον Μάρκο Μπότσαρη.

• 29 Ιουνίου: Ο Μαχμούτ πασάς της Δράμας (Δράμαλης), ο πρώην αρχιβεζύρης Τοσάλ Αλή πασάς, ο Μαχμούτ Χασάν πασάς και ο Ερείπ Αχμέτ πασάς ως επικεφαλής ισχυρών στρατιωτικών δυνάμεων στρατοπεδεύουν κοντά στη Λαμία. Αντικειμενικός σκοπός της εκστρατείας είναι η καταστολή της Επανάστασης.

• 1 Ιουλίου: Ο Δράμαλης καταστρέφει την πόλη της Θήβας.

• 4 Ιουλίου:

o             Μάχη στο Φανάρι κοντά στο Σούλι. Οι Έλληνες ηττώνται και πεθαίνει ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης. Στην ίδια μάχη φονεύεται και ο Μουσταφάμπεης.

o             Ήττα Ελλήνων και φιλελλήνων υπό τον Α. Μαυροκορδάτο στο Πέτα κοντά στην Άρτα από ισχυρές τουρκικές δυνάμεις υπό τον Μεχμέτ Ρεσίτ Κιουταχή πασά.

• 6 Ιουλίου: Ο Δράμαλης καταλαμβάνει τον Ακροκόρινθο.

• 12, 15, 16 Ιουλίου: Συνεχείς και αμφίρροπες αψιμαχίες κοντά στο Άργος.

• 18 Ιουλίου: Σημαντική νίκη των Ελλήνων στον Κρουσώνα της περιοχής Μαλεβιζίου Κρήτης (οπλαρχηγοί: Δεληγιαννάκης, Πωλογεώργης και Ζερβουδάκης).

• 21-25 Ιουλίου: Ο Δράμαλης πολιορκεί το Ναύπλιο.

• 26 Ιουλίου: Ήττα του Δράμαλη στα στενά των Δερβενακίων από τους Έλληνες, υπό την ηγεσία του Θ. Κολοκοτρώνη.

• 28 Ιουλίου:

o             Στο Αγιονόρι της Κορινθίας ο Δημήτριος Υψηλάντης, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Νικηταράς και τα παλικάρια τους ολοκληρώνουν την καταστροφή της στρατιάς του Δράμαλη.

o             Στην οικία του Άγγλου προξένου στην Πρέβεζα υπογράφεται συνθήκη ανάμεσα στους Σουλιώτες και τους Τούρκους για την παράδοση της Κιάφας και του Ναυαρίκου στον Χουρσίτ πασά.

• Αύγουστος: Ο Γεώργιος Κάνιγκ γίνεται υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας.

• 8 Αυγούστου: Ήττα των υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη Ελλήνων στους Μύλους.

• 10 Αυγούστου: Νίκη των Ελλήνων στον Αετό Ξηρομέρου (οπλαρχηγοί: Βαρνακιώτης, Γρίβας, Τσαούσης κ.ά.).

• 14 Αυγούστου:

o             Μάχη έξω από το Ναύπλιο στη θέση Κούτσι. Νίκη των Ελλήνων υπό τον Δημήτριο Υψηλάντη και τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

o             Ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος Α΄ χορηγεί επ’ αόριστον άδεια στον Ιωάννη Καποδίστρια, επειδή δεν συμφώνησε με ένα άκρως φιλελληνικό υπόμνημα του υπουργού του.

• 29, 31 Αυγούστου: Αμφίρροπες μάχες στο Μοναστήριο του Αυλοποτάμου και στο Σκλαβόκαμπο της Χαλέπας Κρήτης.

• Σεπτέμβριος: Οι Σουλιώτες ύστερα από συμφωνία με τους Τούρκους εγκαταλείπουν το Σούλι και καταφεύγουν στα Επτάνησα.

• 8 Σεπτεμβρίου: Ναυμαχία στο Πόρτο Χέλι. Ο τουρκικός στόλος υποχωρεί.

• 18 Σεπτεμβρίου: Ο Ανδρέας Μεταξάς, ο οποίος μεταφέρει επιστολές της ελληνικής κυβέρνησης για τους βασιλείς της Ευρώπης, αναχωρεί για την Αγκόνα.

• 30 Σεπτεμβρίου: Οι Παλαιών Πατρών Γερμανός και Γ. Μαυρομιχάλης μεταφέρουν επιστολές της κυβέρνησης στον πάπα.

• 25 Οκτωβρίου: Αρχίζει η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου από τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιουταχή πασά.

• 28-29 Οκτωβρίου: Ο Κωνσταντίνος Κανάρης πυρπολεί στα ανοιχτά της Τενέδου την τουρκική υποναυαρχίδα.

• Οκτώβριος-Δεκέμβριος: Συνέδριο της Βερόνας.

• 8 Νοεμβρίου: Μοίρα του ελληνικού στόλου υπό τον Ανδρέα Μιαούλη λύνει την από θαλάσσης πολιορκία του Μεσολογγίου.

• 26 Νοεμβρίου: Πεθαίνει ο Δράμαλης στον Ακροκόρινθο.

• 30 Νοεμβρίου: Νίκη των Ελλήνων στο Ναύπλιο. Ο Στάικος Σταϊκόπουλος καταλαμβάνει το Παλαμήδι.

• 30 Νοεμβρίου: Ο Χουρσίτ πασάς αυτοκτονεί στη Θεσσαλία, αφού στο μεταξύ τον έχει αποκηρύξει ο σουλτάνος.

• 2 Δεκεμβρίου: Το Συνέδριο της Βερόνας αποκηρύσσει με τη διακήρυξή του την Ελληνική Επανάσταση.

• 3 Δεκεμβρίου: Το Ναύπλιο παραδίνεται στους Έλληνες.

• 25 Δεκεμβρίου: Αποτυγχάνει η τουρκική έφοδος στο Μεσολόγγι.

• 31 Δεκεμβρίου: Λύεται η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου.

1823

• 15 Ιανουαρίου: Πρώτη σημαντική επιτυχία του Γεώργιου Καραϊσκάκη στον Άγιο Βλάση της Ευρυτανίας. Αντιμετωπίζει με εξαιρετική επιτυχία ισχυρές τουρκικές δυνάμεις υπό τον Ισμαήλ πασά.

• 18 Ιανουαρίου: Το Ναύπλιο ορίζεται έδρα της επαναστατικής κυβέρνησης.

• 28 Ιανουαρίου: Νέα σημαντική επιτυχία του Καραϊσκάκη κοντά στον ποταμό Φίδαρι του Βάλτου.

• 28 Φεβρουαρίου: Τα μέλη του Νομοτελεστικού εγκαθίστανται στα Αγιαννίτικα Καλύβια Κυνουρίας.

• 13 Μαρτίου: Η ελληνική κυβέρνηση ανακοινώνει την επιβολή ναυτικού αποκλεισμού των λιμανιών του Αιγαίου, από την Κρήτη μέχρι τη Θεσσαλονίκη, και του Ιονίου.

• Μάρτιος 1823: Η Αγγλία αναγνωρίζει τους Έλληνες ως εμπολέμους. Η απόφαση της αγγλικής κυβέρνησης αποτελεί de facto αναγνώριση της Ελληνικής Επανάστασης.

• 30 Μαρτίου: Αρχίζουν οι εργασίες της Β΄ Εθνικής Συνέλευσης των Ελλήνων στο Άστρος της Κυνουρίας.

• 13 Απριλίου: Η Β΄ Εθνοσυνέλευση επικυρώνει το «Νόμο της Επιδαύρου», ο οποίος αποτελεί αναθεώρηση των μη θεμελιωδών διατάξεων του Συντάγματος που ψήφισε η Α΄ Εθνοσυνέλευση.

• 18 Απριλίου: Η Β΄ Εθνοσυνέλευση ολοκληρώνει τις εργασίες της.

• 1 Μαΐου: Εκτεταμένες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του Μεχμέτ Ρεσίτ Κιουταχή πασά στα Λεχώνια του Βόλου.

• 7 Μαΐου: Ιδρύεται στην Κέρκυρα η Ιόνιος Ακαδημία από τον Άγγλο ύπατο αρμοστή των Επτανήσων Φρειδερίκο Νόρθ, κόμη του Γκίλφορδ.

• Μάιος (τέλη): Ο Περκόφτσαλης και ο Σαλέχ, επικεφαλής ισχυρής στρατιωτικής δύναμης, εισβάλλουν στην Ανατολική Στερεά.

• 22 Μαΐου: Ο διορισμένος από την κυβέρνηση αρμοστής της Κρήτης Μανώλης Τομπάζης φτάνει στην Κίσσαμο. Λίγες μέρες αργότερα οι Τούρκοι παραδίδουν στον αρμοστή το φρούριο Κισσάμου (25 Μαΐου του 1823).

• 2 Ιουνίου: Οι Τούρκοι παραδίδουν το φρούριο της Κανδάνου στον αρμοστή Μανώλη Τομπάζη, ο οποίος έπειτα από τρεις μέρες απωθεί στο Σέλινο τις υπό τον Χασάν πασά τουρκικές δυνάμεις.

• 7-11 Ιουνίου: Αλλεπάλληλες νίκες του Γιουσούφ πασά Περκόφτσαλη στην ευρύτερη περιοχή της Λιβαδειάς.

• 12 Ιουνίου: Ναυτικές επιδρομές ψαριανών πλοίων στα μικρασιατικά παράλια.

• 10 Ιουλίου: Ο Μαυροκορδάτος εκλέγεται πρόεδρος του Βουλευτικού παρά τις αντιδράσεις του Κολοκοτρώνη. Την επομένη εξαναγκάζεται σε παραίτηση.

• 12 Ιουλίου: Ο λόρδος Μπάιρον φτάνει στο Αργοστόλι.

• 23 Ιουλίου: Αψιμαχίες ανάμεσα σε Τούρκους και Έλληνες στο Μαντούδι της Εύβοιας.

• 25 Ιουλίου: Μάχη στη θέση Εβλιγιάν κοντά στο Ρέθυμνο και σπουδαία νίκη των Κρητικών, αρχηγοί των οποίων ήταν ο Μανουσέλης, ο Μανουσογιαννάκης, ο Δεληγιαννάκης, ο Τσουδερός κ.ά.

• 8-9 Αυγούστου: Μάχη στο Κεφαλόβρυσο. Θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη.

• 12 Αυγούστου: Πάνδημη κηδεία του Μάρκου Μπότσαρη στο Μεσολόγγι.

• 24 Αυγούστου: Η Βουλή επαναλαμβάνει τις εργασίες της στη Σαλαμίνα όπου έχει εγκατασταθεί και το Νομοτελεστικό.

• 25 Αυγούστου: Σημαντική επιτυχία του Νικηταρά στην Κάντζα του Κορωπίου επί του Ομέρ μπέη της Καρύστου.

• 28 Αυγούστου: Οι επαναστάτες ηττώνται από τις δυνάμεις του Μουσταή πασά της Σκόδρας στη θέση Καλιακούδα στο Καρπενήσι.

• 25 Σεπτεμβρίου: Το Νομοτελεστικό επανέρχεται στο Ναύπλιο.

• Φθινόπωρο 1823: Αρχίζει η διαμάχη ανάμεσα στους αγωνιστές.

• 2 Οκτωβρίου: Ο Ομέρ Βρυώνης και ο Μουσταής πολιορκούν το Αιτωλικό. Έπειτα από ένα μήνα αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πολιορκία.

• 11 και 12 Οκτωβρίου: Ναυτικές συγκρούσεις στο Αρτεμίσι του Βόλου και στους Ωρεούς της Ιστιαίας ανάμεσα σε ελληνικά και τουρκικά πλοία με αμφίρροπο αποτέλεσμα.

• 15 Οκτωβρίου: Τα μέλη του Βουλευτικού διακόπτουν τις εργασίες τους και μεταβαίνουν στο Άργος.

• 7 Νοεμβρίου: Το φρούριο της Κορίνθου παραδίνεται στον Κολοκοτρώνη.

• 24 και 25 Νοεμβρίου: Η Βουλή καθαιρεί τον υπουργό των Οικονομικών Περούκα και των υπουργό των Εσωτερικών Μεταξά τον οποίο αντικαθιστά με τον Ιωάννη Κωλέττη.

• 26 Νοεμβρίου: Το Νομοτελεστικό στέλνει στο Άργος τον Νικηταρά, τον Τσόκρη και τον Π. Κολοκοτρώνη για να διαλύσουν βίαια τη Βουλή. Οι βουλευτές καταφεύγουν στο Κρανίδι.

• 30 Νοεμβρίου: Ο Ορλάνδος και ο Λουριώτης αναχωρούν για την Αγγλία, προκειμένου να αναζητήσουν δανειοδότες.

• 24 Δεκεμβρίου: Ο λόρδος Μπάιρον φτάνει στο Μεσολόγγι.

1824

• Ιανουάριος 1824: Ρωσικό Σχέδιο των Τριών Τμημάτων για την επίλυση του ελληνικού προβλήματος.

• 1 Ιανουαρίου: Ο Ελβετός φιλέλληνας γιατρός Μάγερ εκδίδει στο Μεσολόγγι την εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά».

• 6 Ιανουαρίου: Ο πρόεδρος του νομοτελεστικού σώματος Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και το μέλος Σ. Χαραλάμπης καθαιρούνται. Τη θέση του Μαυρομιχάλη καταλαμβάνει ο Γ. Κουντουριώτης.

• 16-17 Ιανουαρίου: Οι πολιτικές αντιθέσεις εκφράζονται ήδη με την παρουσία δύο κυβερνήσεων: Η μία έχει την έδρα της στην Τρίπολη υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και η άλλη στο Κρανίδι υπό τον Κουντουριώτη.

• 9 Φεβρουαρίου: Υπογράφεται στο Λονδίνο συμφωνητικό ανάμεσα σε Άγγλους κεφαλαιούχους και τους εκπροσώπους της ελληνικής κυβέρνησης Ορλάνδο και Λουριώτη για τη σύναψη δανείου ύψους 800.000 λιρών.

• Μάρτιος 1824: Ο σουλτάνος ζητά τη βοήθεια του Μωχάμετ Άλη της Αιγύπτου για να καταστείλει την Ελληνική Επανάσταση.

• 21 Μαρτίου: Οι οπαδοί του Κουντουριώτη καταλαμβάνουν την Ακροκόρινθο.

• 5 Απριλίου: Οι οπαδοί του Κουντουριώτη καταλαμβάνουν την Τριπολιτσά.

• 7 Απριλίου: Ο λόρδος Βύρων πεθαίνει στο Μεσολόγγι.

• Μάιος 1824: Τελειώνει η πρώτη φάση της πολιτικής σύγκρουσης με την κατάληψη του Ναυπλίου από τους οπαδούς του Κουντουριώτη. Διεξάγονται βουλευτικές εκλογές.

• 8-12 Μαΐου: Συγκρούσεις ανάμεσα σε κυβερνητικές και αντικυβερνητικές δυνάμεις κοντά στο Άργος και το Ναύπλιο.

• Τέλη Μαΐου 1824: Ο Χουσεΐν καταστέλλει την επανάσταση στην Κρήτη.

• 7 Ιουνίου: Αντικυβερνητικοί υπό τον Πάνο Κολοκοτρώνη παραδίδουν το φρούριο του Ναυπλίου στην κυβέρνηση.

• 7-8 Ιουνίου: Καταστροφή της Κάσου από τους Τουρκοαιγυπτίους του Χουσεΐν.

• 12 Ιουνίου: Η άφιξη των εκπροσώπων του νομοτελεστικού σώματος στο Ναύπλιο σηματοδοτεί την παύση του εμφύλιου πολέμου.

• 21 Ιουνίου: Καταστροφή των Ψαρών από τους Τουρκοαιγυπτίους.

• 2 Ιουλίου: Η κυβέρνηση δίνει αμνηστία στους αντικυβερνητικούς.

• 3 Ιουλίου: Σημαντική επιτυχία του ελληνικού στόλου υπό τον Τσαμαδό, τον Μιαούλη και τον Σαχτούρη στα ανοιχτά των Ψαρών.

• 7 Ιουλίου: Ο ελληνικός στόλος ναυλοχεί στα ανοιχτά της πόλης της Ρόδου.

• 14 Ιουλίου: Σημαντική επιτυχία των Ελλήνων επί ισχυρών τουρκικών δυνάμεων στην Άμπλιανη (οπλαρχηγοί: Κ. Τζαβέλας, Σαφάκας, Σκαλτσάς, Ν. Πανουργιάς, Γ. Δράκος κ.ά.).

• 30-31 Ιουλίου: Ναυτικές συγκρούσεις με αμφίρροπο αποτέλεσμα ανάμεσα σε μοίρες του ελληνικού και του τουρκικού στόλου κοντά στη Σάμο και την Ικαρία.

• 2 Αυγούστου: Γέννηση στη Λευκάδα του Αριστοτέλη, γιου του Ιωάννη Βαλαωρίτη και της Αναστασίας Τυπάλδου-Φορέστη. Ο ποιητής του «Φωτεινού» και ο επικός υμνητής του 1821 πέθανε στις 24 Ιουλίου 1879.

• 5 Αυγούστου: Ναυτική νίκη των Ελλήνων στη Μυκάλη (Σαχτούρης, Κανάρης, Ραφαλιάς, Ματρώζος, Βατικιώτης κ.ά.).

• 14 Αυγούστου: Ο υπό τον Ιμπραήμ αιγυπτιακός στόλος καταφτάνει στην Κω.

• 29 Αυγούστου: Ναυμαχία του Γέροντα και πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας. Τα ελληνικά πλοία επιφέρουν σημαντικές ζημιές στον εχθρικό στόλο.

• 7 Σεπτεμβρίου: Ναυμαχία ανάμεσα στη Χίο, τη Μυτιλήνη και το Καραμπουρνού. Η μοίρα του τουρκικού στόλου αναγκάζεται να υποχωρήσει με μικρές απώλειες.

• 9 Οκτωβρίου: Ο Πανούτσος Νοταράς εκλέγεται πρόεδρος της Βουλής, με αντιπρόεδρο τον Θεοδώρητο Βρεσθένη.

• 22 Οκτωβρίου: Ο Παπαφλέσσας, υπουργός Εξωτερικών, εισβάλλει στην Αρκαδία για να πλήξει τους οπαδούς του Κολοκοτρώνη.

• 12 Νοεμβρίου: Θάνατος του Πάνου Κολοκοτρώνη στη διάρκεια συμπλοκής με τους οπαδούς του Κουντουριώτη έξω από την Τριπολιτσά.

• 2 Δεκεμβρίου: Οι κυβερνητικοί καταλαμβάνουν την Τριπολιτσά.

• 30 Δεκεμβρίου: Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης παραδίδεται στην κυβέρνηση.

1825

• 12 Ιανουαρίου: Πεθαίνει στο λοιμοκαθαρτήριο της Ζακύνθου ο εθνικός ευεργέτης Ιωάννης Βαρβάκης (γεν. Ψαρά, 1750). Ο Βαρβάκης είχε αποκτήσει μεγάλη περιουσία στο Αστραχάν της Ρωσίας, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας διέθεσε για τον Αγώνα.

• 26 Ιανουαρίου: Υπογράφεται στο Λονδίνο από τους εκπροσώπους της ελληνικής κυβέρνησης (Ι. Ορλάνδος, Ι. Ζαΐμης, Α. Λουριώτης) και τον Όμιλο Άγγλων Κεφαλαιούχων το δεύτερο δάνειο, ύψους 2.000.000 λιρών Αγγλίας.

• 6 Φεβρουαρίου: Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος εκλέγεται γενικός γραμματέας του εκτελεστικού. Την ίδια μέρα ο Κολοκοτρώνης, ο Κανέλλος και ο Νικόλαος Δεληγιάννης, ο Παναγιώτης και ο Ιωάννης Νοταράς, ο Θ. Γρίβας κ.ά. προφυλακίζονται από τους κυβερνητικούς στη Μονή του Προφήτη Ηλία στην Ύδρα.

• 12 Φεβρουαρίου: Τουρκοαιγυπτιακά στρατεύματα υπό τον Ιμπραήμ αποβιβάζονται στη Μεθώνη.

• 5 Μαρτίου: Νέες ενισχύσεις από την Αίγυπτο καταφτάνουν στη Μεθώνη.

• 9 Μαρτίου: Η πρώτη σύγκρουση του Ιμπραήμ με επαναστατικές δυνάμεις στην περιοχή του Νεόκαστρου (Ιωάννης και Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης) λήγει με απόλυτη επικράτηση των αιγυπτιακών δυνάμεων. Λίγες μέρες αργότερα σε νέα μάχη στην ίδια περιοχή τραυματίζεται θανάσιμα ο Ι. Μαυρομιχάλης (14.3.1825).

• 14 Μαρτίου: Σε μερική αμνήστευση των πολιτικών της αντιπάλων προχωρά η κυβέρνηση Κουντουριώτη.

• 15 Μαρτίου: Σε αψιμαχία στο χωριό Σχινόλακα κοντά στην Πύλο επαναστατικές δυνάμεις υπό τον Καρατάσο τρέπουν σε φυγή στρατιωτικές δυνάμεις των Τουρκοαιγυπτίων.

• 23 Μαρτίου: Ο Κιουταχής με ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις παραβιάζει το Μακρυνόρος και εισχωρεί στην περιοχή του Βάλτου και του Ξηρομέρου.

• 7 Απριλίου:

o             Νίκη του Ιμπραήμ στο Κρεμμύδι, κοντά στο Νεόκαστρο.

o             Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος φυλακίζεται από τους κυβερνητικούς στην Ακρόπολη.

• 15 Απριλίου: Αρχίζει η δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου από τον Κιουταχή.

• 23 Απριλίου: Ο Κιουταχής αποκλείει από ξηρά και θάλασσα το Μεσολόγγι.

• 26 Απριλίου:

o             Οι υπό τον Ιμπραήμ τουρκοαιγυπτιακές δυνάμεις καταλαμβάνουν τη Σφακτηρία.

o             Θάνατος του φιλέλληνα Σανταρόζα, του Αναγνωσταρά, του Α. Τσαμαδού, του Σαχίνη, του Δ. Σαχτούρη κ.ά. Το μπρίκι του Τσαμαδού «ΑΡΗΣ» διαφεύγει, ενώ βάλλεται με καταιγιστικά πυρά από τα αιγυπτιακά πλοία.

• 28 Απριλίου: Επίθεση του Μιαούλη εναντίον αιγυπτιακής μοίρας στη Μεθώνη, στην οποία προκαλεί σημαντικές απώλειες.

• 30 Απριλίου: Νίκη του Ιμπραήμ στο Παλαιόκαστρο.

• 11 Μαΐου: Το Νεόκαστρο έπειτα από συμφωνία παραδίδεται στον Ιμπραήμ. Ο Π. Πατράκος και ο Γ. Μαυρομιχάλης κρατούνται ως αιχμάλωτοι.

• 15 Μαΐου: Σημαντική νίκη του Γ. Καραϊσκάκη επί των Τούρκων στην περιοχή Μαυρολιθάρι της Παρνασσίδας.

• 18 Μαΐου: Η κυβέρνηση χορηγεί αμνηστία στον Κολοκοτρώνη, ο οποίος αναλαμβάνει την αρχηγία του αγώνα εναντίον του Ιμπραήμ.

• 19 Μαΐου: Ο Γκίκας Μπότασης κατορθώνει να ανεφοδιάσει με τρόφιμα το Μεσολόγγι.

• 20 Μαΐου:

o             Μάχη στο Μανιάκι. Ηρωικός θάνατος του Παπαφλέσσα.

o             Σημαντική ναυτική νίκη των Ελλήνων κοντά στον Καφηρέα. Τρία τουλάχιστον πλοία του εχθρού καταστράφηκαν από τη δράση των πυρπολικών, μεταξύ των οποίων και το τουρκικό δίκροτο 62 πυροβόλων «Χαζέν Γκεμισί».

• 27-28 Μαΐου: Ο Ιμπραήμ πασάς καταλαμβάνει όλη τη Μεσσηνία και φτάνει μέχρι την περιοχή του Οιτύλου.

• 28 Μαΐου: Πρώτη αποτυχημένη έφοδος του Κιουταχή κατά του Μεσολογγίου.

• 31 Μαΐου: Αμφίρροπη ναυμαχία έξω από τη Σούδα ανάμεσα σε ελληνικά και αιγυπτιακά πλοία.

• 31(;) Μαΐου: Δολοφονείται στις Σπέτσες η Μπουμπουλίνα.

• 2 Ιουνίου: Επιχείρηση του υπό τον Α. Μιαούλη ελληνικού στόλου στην περιοχή της Σούδας έχει ως αποτέλεσμα την ανατίναξη της κορβέτας «Ντζεϊλάν-Μπαϊρίν».

• 5 Ιουνίου: Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος δολοφονείται στην Ακρόπολη των Αθηνών, όπου είχε φυλακιστεί.

• 8 Ιουνίου: Νέα αποτυχημένη προσπάθεια του Κιουταχή εναντίον του Μεσολογγίου.

• 10 Ιουνίου: Ο Ιμπραήμ καταλαμβάνει την Τριπολιτσά.

• 13 Ιουνίου: Νίκη των Ελλήνων υπό τον Μακρυγιάννη και τον Δημήτριο Υψηλάντη στους Μύλους της Αργολίδας.

• 14 Ιουνίου: Ο Ιμπραήμ κατακαίει το Άργος.

• 20 Ιουνίου: Πετυχημένη επιθετική ενέργεια της φρουράς του Μεσολογγίου εναντίον των δυνάμεων του Κιουταχή.

• 22 Ιουνίου: Ο Γάλλος συνταγματάρχης Κάρολος Φαβιέρος διορίζεται από την κυβέρνηση αρχηγός του τακτικού στρατού.

• 23 Ιουνίου: Ήττα των υπό τον Κολοκοτρώνη ελληνικών δυνάμεων από τους Τουρκοαιγυπτίους του Ιμπραήμ στα Τρίκορφα της Τριπολττσάς. Σημαντικές απώλειες των Ελλήνων.

• 7 Ιουλίου: Ο Ομέρ Βρυώνης καταλαμβάνει την περιοχή του Θησείου στην Αθήνα.

• 17 και 21 Ιουλίου: Αποτυχημένες επιθέσεις του Κιουταχή εναντίον του Μεσολογγίου. Οι υπερασπιστές του απορρίπτουν τις προτάσεις του Κιουταχή για υπογραφή συνθήκης.

• 23 Ιουλίου: Ο τουρκικός στόλος τρέπεται ανεξήγητα σε φυγή μόλις γίνεται αντιληπτή η παρουσία του ελληνικού στόλου έξω από το Μεσολόγγι.

• 24 Ιουλίου: Οι ελληνικές πολιτικές και στρατιωτικές δυνάμεις με έγγραφο τους προς την αγγλική κυβέρνηση αναθέτουν την προστασία της Ελλάδας στην Αγγλία.

• 29 Ιουλίου: Αποτυγχάνει εξαιτίας της νηνεμίας που επικρατεί προσπάθεια μοίρας του ελληνικού στόλου υπό τον Κωνσταντίνο Κανάρη να πυρπολήσει τον αιγυπτιακό στόλο μέσα στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας.

• 2 Αυγούστου: Κρήτες επαναστάτες καταλαμβάνουν το φρούριο της Γραμβούσας και της Κισσάμου.

• 7 Αυγούστου: Ο Κίτσος Τζαβέλας και ο Κ. Φωτομάρας με τα παλικάρια τους ενισχύουν την άμυνα του Μεσολογγίου.

• 13-14 Αυγούστου: Σημαντικές επιτυχίες των Ελλήνων εναντίον του Ιμπραήμ στα Τρίκορφα Τριπολιτσάς, στην Πιάνα και τη Ζαράκοβα Μαντινείας.

• 23 Αυγούστου: Ο Ιμπραήμ καταλαμβάνει τη Μονεμβασιά.

• 28 Σεπτεμβρίου: Ο Καραϊσκάκης καταστρέφει στον Κραβασαρά τουρκική στρατιωτική δύναμη.

• 24 Οκτωβρίου: Σημαντικές ενισχύσεις καταφτάνουν στο Νεόκαστρο από την Αίγυπτο υπό τον Τοπάλ πασά και τον Μουχαράμπεη.

• 1 Νοεμβρίου: Μάχη μεταξύ Λάσπης και Εριβίου Θηβών. Μεγάλη νίκη των Ελλήνων (Γ. Καραϊσκάκης).

• 3 Νοεμβρίου: Ολοκαύτωμα του Μαυροματίου. Ο οπλαρχηγός Αθ. Σκουρτανιώτης πέφτει στην Αγία Σωτήρα Μαυροματίου Θηβών με 50 άντρες, έχοντας προηγουμένως αντιμετωπίσει 600-700 Τούρκους.

• 6 Νοεμβρίου: Ο αιγυπτιακός στόλος καταφτάνει έξω από το Μεσολόγγι.

• 8-11 Νοεμβρίου: Εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του Ιμπραήμ στην Ηλεία.

• 20 και 23 Νοεμβρίου: Ο ελληνικός στόλος ανεφοδιάζει το Μεσολόγγι.

• 25 Νοεμβρίου: Αμφίρροπη ναυμαχία έξω από τη Γλαρέτζα της Ηλείας.

• 1 Δεκεμβρίου: Θάνατος του τσάρου Αλέξανδρου Α΄. Τον διαδέχεται ο αδελφός του Νικόλαος Α΄, γνωστός για τα φιλοπόλεμα αισθήματά του.

• 18 Δεκεμβρίου: Ο Ιμπραήμ φτάνει στο Μεσολόγγι για να ενισχύσει τους πολιορκητές.

• 28 Δεκεμβρίου: Συνάντηση του Άγγλου πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη Στράντφορντ Κάνιγκ με τους Μαυροκορδάτο και Ζωγράφο έξω από την Ύδρα. Αποδοχή από την ελληνική πλευρά των όρων συμβιβασμού με την Πύλη.

1826

• 1 Ιανουαρίου: Απορρίπτεται από τους υπερασπιστές του Μεσολογγίου πρόταση του Ιμπραήμ για παράδοση της πόλης.

• 9 Ιανουαρίου: Ο ελληνικός στόλος υπό τον Μιαούλη καταπλέει στο Μεσολόγγι. Την επομένη, κάτω από την πίεση του εχθρικού στόλου, αναγκάζεται να υποχωρήσει. Οι ναυτικές συγκρούσεις θα συνεχιστούν για μακρύ χρονικό διάστημα με αμφίρροπο αποτέλεσμα.

• Φεβρουάριος: Σφίγγει ο κλοιός γύρω από το πολιορκημένο Μεσολόγγι.

• 26 Φεβρουαρίου: Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν το νησάκι Βασιλάδι στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, ενώ αποτυγχάνουν να κυριεύσουν την Κλείσοβα.

• 28 Φεβρουαρίου: Προσπάθεια του Ιμπραήμ να καταλάβει το Μεσολόγγι με έφοδο αποτυγχάνει. Την ίδια μέρα οι πολιορκητές καταλαμβάνουν τη νησίδα Ντολμά.

• 5 Μαρτίου: Αποτυγχάνει μεσολαβητική προσπάθεια του ύπατου αρμοστή Ιονίων Νήσων Φρειδερίκου Άνταμς για λήξη των εχθροπραξιών έξω από το Μεσολόγγι.

• 5-27 Μαρτίου: Επιχειρήσεις που διεξάγει ο Κάρολος Φαβιέρος εναντίον των Τούρκων στην περιοχή της Καρύστου ολοκληρώνονται χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα για τους Έλληνες.

• 25 Μαρτίου: Ο Κίτσος Τζαβέλας ανακαταλαμβάνει τη νησίδα Βασιλάδι.

• 1 Απριλίου: Ο Μιαούλης αποτυγχάνει να ανεφοδιάσει το Μεσολόγγι.

• 4 Απριλίου: Υπογράφεται ανάμεσα στη Ρωσία και την Αγγλία το Πρωτόκολλο της Πετρούπολης. Αποφασίζεται η μεσολάβηση ανάμεσα στους Έλληνες και την Πύλη για τη δημιουργία αυτόνομου ελληνικού κράτους που θα είναι φόρου υποτελές στο σουλτάνο.

• 6 Απριλίου: Συγκαλείται η Γ΄ Εθνοσυνέλευση στην Επίδαυρο, στην οποία αποφασίζεται η αγγλική διαμεσολάβηση ανάμεσα στους Έλληνες και τους Τούρκους.

• 10-11 Απριλίου: Η Έξοδος του Μεσολογγίου. Το Μεσολόγγι καταλαμβάνεται από τους Τουρκοαιγυπτίους.

• 16 Απριλίου: Η Γ΄ Εθνοσυνέλευση διακόπτει τις εργασίες της. Ιδρύεται η «Διοικητική Επιτροπή της Ελλάδος».

• 18 Απριλίου: Η νέα κυβέρνηση υπό τον Α. Ζαΐμη εγκαθίσταται στο Ναύπλιο.

• 15 Μαΐου: Οι διασωθέντες από τη φρουρά του Μεσολογγίου φτάνουν στο Ναύπλιο.

• 3-5 Ιουνίου: Διάλυση του στρατιωτικού σώματος των γενιτσάρων στην Κωνσταντινούπολη έπειτα από διαταγή του σουλτάνου Μαχμούτ.

• 21-25 Ιουνίου: Αποτυχημένη εκστρατεία του Ιμπραήμ εναντίον της Μάνης. Ήττα στη διπλή μάχη της Βέργας-Διρού.

• 7-12 Ιουλίου: Αψιμαχίες ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους στα Μεσόγεια της Αττικής και κοντά στην Αθήνα.

• 16 Ιουλίου:

o             Ο Κιουταχής έρχεται στην Αθήνα και στρατοπεδεύει στην περιοχή Πατήσια. Κανονιοβολισμός της πόλης.

o             Αμφίρροπη ναυμαχία έξω από το Καρλόβασι της Σάμου. Ο Κανάρης διασώζεται μετά τη βύθιση του πυρπολικού του.

• 3 Αυγούστου: Ο Γκούρας κλείνεται με τους άντρες του στην Ακρόπολη. Η πόλη παραδίδεται στον Κιουταχή.

• 6 Αυγούστου: Νίκη του Γ. Καραϊσκάκη στο Χαϊδάρι.

• 21-27 Αυγούστου: Νέα αποτυχημένη προσπάθεια του Ιμπραήμ να καταλάβει τη Μάνη. Ήττα στη θέση Πολυάραβος.

• 3 Σεπτεμβρίου: Το ατμήλατο πλοίο «ΚΑΡΤΕΡΙΑ» φτάνει στο Ναύπλιο υπό τη διακυβέρνηση του φιλέλληνα Άμπνεϊ Άστιγκς.

• 13 Σεπτεμβρίου: Σημαντική νίκη του Ιωάννη Μακρυγιάννη και των παλικαριών του στην Αθήνα σε βάρος του Κιουταχή.

• 18-30 Σεπτεμβρίου: Εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του Ιμπραήμ στην περιοχή των Καλαβρύτων.

• 30 Σεπτεμβρίου: Φονεύεται μέσα στην Ακρόπολη ο Γιάννης Γκούρας.

• 6-7 Οκτωβρίου: Αποτυχημένες προσπάθειες των Τούρκων να καταλάβουν την Ακρόπολη.

• 11 Οκτωβρίου: Ενίσχυση των πολιορκούμενων της Ακρόπολης από τον Κριεζιώτη, τον Δεληγιώργη κ.ά.

• 30 Οκτωβρίου: Ήττα των Ελλήνων στη Ζαγορά της Λιβαδειάς. Θάνατος του Γιαννάκη Ανδρούτσου, αδελφού του Οδυσσέα.

• 2-4 Νοεμβρίου: Αμφίρροπες μάχες ανάμεσα στις δυνάμεις του Καραϊσκάκη και τους Τούρκους στην περιοχή της Δόμβραινας Θηβών.

• 11 Νοεμβρίου: Η κυβέρνηση Α. Ζαΐμη μεταφέρει την έδρα της στην Αίγινα.

• 12-23 Νοεμβρίου: Επιχειρήσεις του Καραϊσκάκη στην περιοχή της Αράχοβας και της Λιβαδειάς. Μεγάλη νίκη στις

24.11.1826 στην Αράχοβα και θάνατος του Μουστάμπεη.

• 1 Δεκεμβρίου: Ο Φαβιέρος ενισχύει τους υπερασπιστές της Ακρόπολης.

• 3 Δεκεμβρίου: Καταπλέει στην Αίγινα η φρεγάτα «ΕΛΛΑΣ» υπό τη διεύθυνση του Χάμιλτον.

• 25 Δεκεμβρίου: Πρόταση του Κιουταχή προς τη φρουρά της Ακρόπολης να παραδοθεί απορρίπτεται.

1827

• 19 Ιανουαρίου: Οι υπό τον Νότη Μπότσαρη και τον Δράκο ελληνικές δυνάμεις καταβάλλουν στο Δίστομο ισχυρές τουρκικές δυνάμεις.

• 20 Ιανουαρίου: Ο Καραϊσκάκης διέρχεται με τους άντρες του μέσα από το στρατόπεδο του Ομέρ πασά της Καρύστου.

• 24 Ιανουαρίου: Άφιξη του φιλέλληνα Άγγλου συνταγματάρχη Τόμας Γκόρντον με στρατεύματα στο Φάληρο.

• 27 Ιανουαρίου:

o             Ήττα των Ελλήνων στο Καματερό Φυλής από τις δυνάμεις του Κιουταχή.

o             Θάνατος του Διονυσίου Βούρβαχη, συνταγματάρχη του γαλλικού στρατού.

• 31 Ιανουαρίου: Ο Καραϊσκάκης τραυματίζεται σε μάχη κοντά στο Δίστομο. Στην ίδια μάχη σκοτώνεται ο οπλαρχηγός Γριβογιώργος.

• 11 Φεβρουαρίου: Υπό την προεδρεία του Γ. Σισίνη αρχίζει τις συνεδριάσεις της στην Ερμιόνη η Γ΄ Εθνοσυνέλευση.

• 26 Φεβρουαρίου: Φτάνει στο Πόρτο Χέλι, προερχόμενος από την Ιταλία, ο Άγγλος αξιωματικός Ρίτσαρντ Τσορτς.

• 4 Μαρτίου: Μάχη στο Κερατσίνι και νίκη των Ελλήνων (αρχηγός ο Γ.Καραϊσκάκης).

• 19 Μαρτίου: Β΄ περίοδος της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης στην Τροιζήνα.

• 22 Μαρτίου: Ήττα του Καραϊσκάκη κοντά στο Δαφνί.

• 29 Μαρτίου: Ο Κόχραν ορκίζεται στόλαρχος ενώπιον της Εθνοσυνέλευσης.

• 30 Μαρτίου: Η Εθνοσυνέλευση εκλέγει τον Ιωάννη Καποδίστρια «Κυβερνήτη της Ελλάδος» με επταετή διάρκεια θητείας.

• 3 Απριλίου:

o             Σύσταση αντικυβερνητικής επιτροπής υπό τους Γ. Μαυρομιχάλη, Γιαννούλη Νάκο και Μαρκή Μιλαέτη, η οποία θα κυβερνήσει τη χώρα μέχρι την άφιξη του Καποδίστρια.

o             Την ίδια μέρα ο Ρίτσαρντ Τσορτς διορίζεται αρχιστράτηγος.

• 8 Απριλίου: Μάχη στο Φάληρο και νίκη των Ελλήνων (αρχηγός ο Μακρυγιάννης).

• 13 Απριλίου: Μάχη κοντά στη Μουνιχία και νίκη των Ελλήνων (Καραϊσκάκης και Γενναίος Κολοκοτρώνης).

• 22-23 Απριλίου: Θανάσιμος τραυματισμός του Καραϊσκάκη στη μάχη του Φαλήρου.

• 24 Απριλίου: Ήττα των Ελλήνων στον Ανάλατο (σημερινή περιοχή Νέου Κόσμου). Στη διάρκεια της μάχης σκοτώθηκαν ο Λ. Βέικος, ο Γ. Τζαβέλας, ο Δράκος κ.ά.

• 1 Μαΐου: Η συνέλευση ψηφίζει το «Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος». Τέσσερις μέρες αργότερα διακόπτει τις εργασίες της.

• 24 Μαΐου: Παράδοση της Ακρόπολης στους Τούρκους.

• 4 Ιουνίου: Ο Κανάρης καίει, μέσα στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, την προφυλακίδα του αιγυπτιακού στόλου.

• 6 Ιουλίου: Σύμβαση του Λονδίνου. Αποτελεί επανάληψη των όρων του Πρωτοκόλλου της Πετρούπολης, αλλά καθορίζει και τον τρόπο επιβολής τους.

• 12 Ιουλίου: Ο τσάρος της Ρωσίας Νικόλαος Α΄ αποδέχεται την παραίτηση του Ιωάννη Καποδίστρια από τη θέση του υπουργού Εξωτερικών της αυτοκρατορίας.

• 4 Αυγούστου: Οι πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων ζητούν με έγγραφό τους προς την Πύλη τον τερματισμό των εχθροπραξιών στο Μοριά. Το αίτημά τους απορρίπτεται.

• 17 Αυγούστου: Η κυβέρνηση και η βουλή εγκαθίστανται στην Αίγινα.

• 26 Αυγούστου: Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος υπό το ναύαρχο Μουχαρέμ καταπλέει στον κόλπο του Νεόκαστρου.

• 10 Σεπτεμβρίου: Οι ναύαρχοι Κόδριγκτον της Αγγλίας και Δεριγνί της Γαλλίας ανακοινώνουν με έγγραφό τους στον Ιμπραήμ πασά ότι, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Λονδίνου, απαγορεύεται κάθε κίνηση στρατευμάτων.

• 18 Σεπτεμβρίου: Ναυμαχία της Σκάλας Σαλώνων. Ο Άστιγξ, κυβερνήτης του πλοίου «ΚΑΡΤΕΡΙΑ», καταστρέφει τουλάχιστον τρία τουρκικά πλοία και κυριεύει τρία αυστριακά.

• 20 Σεπτεμβρίου: Συνεχίζεται η καταστροφή των καρποφόρων δέντρων της Μεσσηνίας από τον Ιμπραήμ.

• 2 Οκτωβρίου: Θάνατος στο Λονδίνο του Φρειδερίκου Νορθ, κόμητος του Γκίλφορντ, ύπατου αρμοστή των Ιονίων Νήσων και θερμού φιλέλληνα.

• 8-20 Οκτωβρίου: Ναυμαχία του Ναυαρίνου.

• 17 Οκτωβρίου: Ο Φαβιέρος αποβιβάζεται στη Χίο με σκοπό να εκδιώξει τους Τούρκους.

• 21 Οκτωβρίου: Η ναυμαχία του Ναυαρίνου και το αποτέλεσμά της ξεσηκώνουν θύελλα αντιδράσεων στην Κωνσταντινούπολη.

• 5 Δεκεμβρίου: Ο Κανάρης αποτυγχάνει να καταστρέψει τουρκικά πλοία στον κόλπο του Τσεσμέ.

• 8 Δεκεμβρίου: Οι πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων εγκαταλείπουν την Κωνσταντινούπολη.

• 15 Δεκεμβρίου: Η τουρκική φρουρά της νησίδας Βασιλάδι παραδίδεται στον Άστιγξ.

1828

• 6 Ιανουαρίου: Ο Ιωάννης Καποδίστριας φτάνει στο Ναύπλιο, μετά την απόφαση της Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας, η οποία τον εξέλεξε πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας. Τρεις μέρες αργότερα φτάνει στην Αίγινα, πρώτη πρωτεύουσα της ελεύθερης Ελλάδας.

• 18 Ιανουαρίου: Ίδρυση της «Προσωρινής Διοικήσεως της Επικράτειας».

• 20 Ιανουαρίου: Ορκωμοσία στον καθεδρικό ναό της Αίγινας του Ιωάννη Καποδίστρια. Την ίδια μέρα ιδρύεται το «Πανελλήνιον», ένα 27μελές γνωμοδοτικό σώμα.

• 2 Φεβρουαρίου: Ίδρυση της «Εθνικής Χρηματιστικής Τράπεζας» και καθιέρωση του φοίνικα ως εθνικού νομίσματος. Η τράπεζα θα εκδώσει 6.472 μετοχές ονομαστικής αξίας 83 και ½ ταλίρων η καθεμιά. Το εθνικό νομισματοκοπείο του Καποδίστρια κατά την περίοδο λειτουργίας του (1828-1832) έκοψε τα ακόλουθα νομίσματα: αργυρό φοίνικα, χάλκινο 20λεπτο, 10λεπτο, 5λεπτο και μονόλεπτο. Αυτά τα νομίσματα αποσύρθηκαν μετά την έλευση του Όθωνα. Ο αργυρός φοίνικας περιέχει άργυρο 900/000 και έχει βάρος 4,165 γραμμάρια.

• 8 Φεβρουαρίου: Με διάταγμα του Καποδίστρια καθορίζονται οι ισοτιμίες των ξένων νομισμάτων με το γρόσι, το οποίο αποτελεί ακόμη το κύριο νόμισμα συναλλαγών στην Ελλάδα. Σύμφωνα με το διάταγμα, με το οποίο η κυβέρνηση προσπαθεί να πατάξει την αισχροκέρδεια, μια λίρα στερλίνα ισοδυναμεί με 73 γρόσια και ένα γαλλικό πεντόφραγκο με 13,30 γρόσια.

• 5 Μαρτίου: Ο Φαβιέρος αναγκάζεται να εκκενώσει τη Χίο.

• 14 Απριλίου: Η Ρωσία κηρύσσει τον πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

• 8 Μαΐου: Νίκη των Κρητών κοντά στο Ρέθυμνο.

• 25 Μαΐου: Νέα νίκη των Κρητών στην περιοχή Χαλαρά.

• 7 Ιουλίου: Υπογράφεται πρωτόκολλο ανάμεσα στις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις. Αποφασίζεται η αποστολή στην Πελοπόννησο γαλλικού εκστρατευτικού σώματος υπό τον Μεζόν, με σκοπό να εκδιώξει τον Ιμπραήμ.

• 20 Ιουλίου: Θάνατος του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη Βιέννη.

• 9 Αυγούστου: Υπογράφεται ανάμεσα στην Αγγλία και τον Μωχάμετ Άλη της Αιγύπτου η Σύμβαση της Αλεξάνδρειας, με την οποία καθορίζεται ο τρόπος εκκένωσης της Πελοποννήσου από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ.

• 15 Αυγούστου: Νίκη των Κρητών στον Άγιο Ιωάννη της Γόρτυνας.

• 17 Αυγούστου: Τα γαλλικά στρατεύματα υπό τον Μεζόν αποβιβάζονται στο Πεταλίδι της Πυλίας.

• 29 Αυγούστου: Ιδρύονται ταχυδρομική υπηρεσία και τα πρώτα ταχυδρομικά γραφεία στο Άργος, στην Τρίπολη και στην Επίδαυρο.

• 4 Σεπτεμβρίου: Αρχίζει η αποχώρηση των τουρκοαιγυπτιακών στρατευμάτων από την Πελοπόννησο. Στις 27 του ίδιου μήνα αναχωρεί και ο Ιμπραήμ.

• 23 Σεπτεμβρίου: Εμπιστευτικό υπόμνημα του Καποδίστρια προς τους αντιπρόσωπους των Τριών Συμμάχων Δυνάμεων, με το οποίο επισημαίνει ότι τα σύνορα του νέου κράτους είναι ασφυκτικά.

• 16 Νοεμβρίου: Υπογράφεται στο Λονδίνο πρωτόκολλο από τους εκπροσώπους των Τριών Δυνάμεων, με το οποίο καθορίζονται τα σύνορα του νέου κράτους (Πελοπόννησος, Κυκλάδες).

• 15 Δεκεμβρίου: Ιδρύονται από τον κυβερνήτη δικαστήρια διαφόρων βαθμίδων.

1829

• 5 Φεβρουαρίου: Ο Ν. Σπηλιάδης διορίζεται γραμματέας της Επικρατείας στη θέση του Σπ. Τρικούπη.

• 22 Μαρτίου: Υπογράφεται στο Λονδίνο από τις Μεγάλες Δυνάμεις πρωτόκολλο, με το οποίο καθορίζονται τα παρακάτω:

1. Τα σύνορα του αυτόνομου ελληνικού κράτους προς βορρά καθορίζονται από την οροθετική γραμμή Αμβρακικού-Παγασητικού.

2. Στο νέο κράτος θα περιλαμβάνονται τα νησιά Σποράδες, Κυκλάδες, Σάμος και πιθανόν η Κρήτη.

3. Το καθεστώς του κράτους θα είναι κληρονομική μοναρχία.

4. Ο ετήσιος φόρος υποτέλειας θα ανέρχεται στα 1.500.000 γρόσια.

• 11 Ιουλίου: Αρχίζει στο Άργος η Δ΄ Εθνοσυνέλευση, η οποία θα ολοκληρώσει τις εργασίες της στις 6 Αυγούστου.

• 29 Ιουλίου: Η Εθνοσυνέλευση αποφασίζει κατάργηση του «Πανελληνίου» και ίδρυση Γερουσίας. Επίσης αποφασίζει τη διανομή 200.000 στρεμμάτων εθνικών γαιών σε ακτήμονες.

• 12 Σεπτεμβρίου: Μάχη στην Πέτρα της Βοιωτίας (με αρχηγό τον Δημήτριο Υψηλάντη). Η τελευταία μάχη του Αγώνα.

• 14 Σεπτεμβρίου: Η Ρωσία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπογράφουν την Συνθήκη της Αδριανούπολης, η οποία τερματίζει το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο. Με τη συνθήκη αυτή η Πύλη αναγνωρίζει τα προηγούμενα πρωτόκολλα και τις συνθήκες που αφορούν στο ελληνικό ζήτημα.

• Οκτώβριος: Η αντιπολιτευτική κίνηση εναντίον του Καποδίστρια διογκώνεται κυρίως στη Μάνη και την Ύδρα.

• Νοέμβριος: Λειτουργεί στην Αίγινα το «Κεντρικόν Σχολείον».

• 27 Δεκεμβρίου: Αρχίζει στο Ορφανοτροφείο της Αίγινας η λειτουργία μικρής βιβλιοθήκης, η οποία θα αποτελέσει τον πυρήνα της Εθνικής Βιβλιοθήκης.

1830

• 3 Φεβρουαρίου: Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου που υπογράφεται από τις Μεγάλες Δυνάμεις, δημιουργείται ανεξάρτητο ελληνικό κράτος με οροθετική γραμμή προς βορρά και δυτικά τη γραμμή Αχελώου-Σπερχειού. Το ελληνικό στέμμα προσφέρεται στον Λεοπόλδο της Σαξονίας-Κόμπουρκ & Γκότα, ο οποίος τελικά το αρνείται.

• 1 Μαρτίου: Με διάταγμα καθορίζονται οι ισοτιμίες του καποδιστριακού φοίνικα. Έτσι, μια λίρα στερλίνα αντιστοιχεί σε 29,20 φοίνικες και ένα νόμισμα 5 γαλλικών φράγκων σε 5,60 φοίνικες.

• 21 Μαΐου: Ο Λεοπόλδος της Σαξονίας-Κόμπουρκ & Γκότα παραιτείται από τον ελληνικό θρόνο.

• Ιούνιος: Αντικυβερνητικές εκδηλώσεις στη Μάνη.

• Δεκέμβριος:

o             Στάση των Μαυρομιχαλαίων στη Μάνη εναντίον του Καποδίστρια.

o             Ο Αντώνιος Μάτεσις εκδίδει το «Βασιλικό».

o             Σχηματίζεται στη Σύρο ο πρώτος θίασος, ο οποίος δίνει παραστάσεις σε κατάστημα που διαμορφώθηκε σε θεατρική αίθουσα.

1831

• 23 Ιανουαρίου: Σύλληψη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και ταραχές στη Μάνη.

• 17 Φεβρουαρίου: Ο Καποδίστριας ανακοινώνει την πρόθεση της κυβέρνησής του να προχωρήσει στην έκδοση 3.000.000 φοινίκων σε χαρτονομίσματα.

• Απρίλιος: Επιβάλλεται λογοκρισία στον Τύπο.

• Μάιος: Ίδρυση Συνταγματικής Επιτροπής στην Ύδρα. Ανταρσία στη Σύρο και την Αίγινα.

• 1 Μαΐου: Αποτυγχάνει στρατιωτικό πραξικόπημα του Τάσου Καρατάσου.

• 14 Ιουλίου: Υδραίοι καταλαμβάνουν το ναύσταθμο στον Πόρο.

• 1 Αυγούστου: Ο Μιαούλης πυρπολεί πλοία του εθνικού στόλου στον Πόρο.

• Σεπτέμβριος: Στασιαστικά κινήματα σε πολλές επαρχίες της Πελοποννήσου.

• 16 Σεπτεμβρίου: Πρωτόκολλο του Λονδίνου καθορίζει τα βόρεια σύνορα του ελληνικού κράτους στη γραμμή Αμβρακικού-Παγασητικού.

• 27 Σεπτεμβρίου: Δολοφονείται στο Ναύπλιο ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας. Εκλέγεται Διοικητική Επιτροπή από τον Αυγουστίνο Καποδίστρια, τον Θ. Κολοκοτρώνη και τον Ιωάννη Κωλέττη.

• 5 Δεκεμβρίου: Αρχίζει στο Άργος τις εργασίες της η Ε΄ Εθνοσυνέλευση.

• 9 Δεκεμβρίου: Συγκρούσεις στο Άργος μεταξύ κυβερνητικών και συνταγματικών.

1832

4 Ιανουαρίου: Με απόφαση της κυβέρνησης συνδέθηκε η αξία των μη μετατρέψιμων σε μεταλλικό νόμισμα τραπεζογραμματίων έκδοσης της Εθνικής Χρηματιστικής Τράπεζας (1831) με τις εθνικές γαίες κατά το γαλλικό πρότυπο των assignats.

• 1-13 Μαρτίου: «Συνδιάσκεψις του Λονδίνου διά πρωτοκόλλου της έκρινεν αρίστην την εκλογήν του πρίγκηπος Όθωνος της Βαυαρίας ως ηγεμόνος της Ελλάδος».

• 15 Μαρτίου: Ο Αυγουστίνος Καποδίστριας εκλέγεται προσωρινός κυβερνήτης.

• 7 Μαΐου: Υπογράφεται από τις Μεγάλες Δυνάμεις και τον εκπρόσωπο της Βαυαρίας σύμβαση, η οποία προβλέπει ότι η Ελλάδα θα είναι κράτος μοναρχικό με κληρονομικό της μονάρχη τον Όθωνα, δευτερότοκο γιο του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου.

• 21 Ιουλίου: Υπογράφεται στην Κωνσταντινούπολη η ομώνυμη σύμβαση, με την οποία καθορίζονται τα βόρεια σύνορα του νέου κράτους (Αμβρακικός-Παγασητικός).

• 11-23 Ιουλίου: Γεννιέται στο Ναύπλιο ο Χαρίλαος Τρικούπης, γιος του Σπυρίδωνα Τρικούπη και της Αικατερίνης Μαυροκορδάτου, αδελφής του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου.

• 27 Ιουλίου: Η Δ΄ Εθνοσυνέλευση, που συνήλθε στην Πρόνοια, αναγνωρίζει και επικυρώνει την εκλογή του Όθωνα στον ελληνικό θρόνο.

• 30 Αυγούστου: Πρωτόκολλο του Λονδίνου με το οποίο οριστικοποιούνται τα σύνορα της Ελλάδας, αλλά και απορρίπτονται τα αιτήματα των Κρητικών και των κατοίκων της Σάμου για ένωση με την Ελλάδα.

• 3-15 Οκτωβρίου: Φτάνουν στο Μόναχο ο Ανδρέας Μιαούλης, ο Δημήτριος Πλαπούτας και ο Κώστας Μπότσαρης εξουσιοδοτημένοι από την Εθνοσυνέλευση να δηλώσουν την αφοσίωση του έθνους προς το βασιλιά του.

Την επιμέλεια  και απόψεις έκανε ο ΠΛΑΤΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ

http://arxaiaithomi.gr