ΑΡΧΑΙΑ ΙΘΩΜΗ

  Αυτό το κάθαρμα που είπε ότι τα φάγαμε μαζί δεν θα δικαστεί;;;

Μεγάλε άντρακλα που κρύβεσαι πίσω από την ασυλία, αν βαρέθηκες τη ζωή σου θέλω να μου κάνεις μήνυση για εξύβριση, ξέρεις εσύ από αυτά!

Και που είσαι, θα σε αποζημιώσω με τα τέτοια μου!

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ

Αποσαφηνίζω εξ αρχής την αβάσταχτη ελαφρότητα της μεθόδευσης. Δεν είναι νέα, αλλά παλιά και δοκιμασμένη. Στα μάτια των ξένων και ιδιαίτερα των Γερμανών, οι Έλληνες δεν αξίζουν την αλληλεγγύη της ευρωπαϊκής συμπολιτείας.

Είμαστε ράθυμοι, φιλήδονοι, αδιόρθωτοι τεμπέληδες και κατεργάρηδες. Ιδιότητες που αποδεικνύουν ηθική έκλυση και καταδικάζονται από θρησκείες και οικονομικά συστήματα.

Αυτή η ετυμηγορία, χονδροειδώς γενικευμένη, κατασκευάστηκε κυρίως από βρετανικά και γερμανικά ΜΜΕ. Ο Τύπος απομονώνει κάποιες κατακριτέες περιπτώσεις και τις γενικεύει. Όλοι τέτοιοι είναι. Και ίσως το δεχθήκαμε με περισσή αφέλεια, με το νοσηρά παρορμητικό σύνθημα «μαζί τα φάγαμε».

Αυτή η επιμελώς κατασκευασμένη από τα ξένα ΜΜΕ εικόνα δεν είναι αθώα. Είναι μια εικόνα που εντυπώθηκε στην ευρωπαϊκή συνείδηση και από εκεί διείσδυσε στην ευρωπαϊκή κοινωνική πολιτική, για να την αναιρέσει δεξιοτεχνικά. Απαξιώνοντας το συνάνθρωπό σου, τον εταίρο σου, τον διπλανό σου υπεκφεύγεις από το ηθικό και όχι μόνο χρέος της αλληλεγγύης.

Η αλληλεγγύη δεν έχει θέση στις καταστρατηγήσεις, στις απατεωνιές, στην άφρονα σπατάλη. Αυτός που παρουσιάζεται ως ποταπός, ανάξιος, κατεργάρης, δεν έχει δικαίωμα να ζητήσει τη συνδρομή κανενός.

Η ηθικοποίηση της αλληλεγγύης και η καλλιέργεια στερεοτύπων απεδείχθη η βασιλικότερη των οδών για την κατακρήμνιση της Κοινωνικής Ευρώπης. Η αλληλεγγύη εκδηλώνεται σε μια κοινοπολιτεία ομοίων και εμείς δεν είμαστε όμοιοί τους.

Δεν πρέπει όμως να παραξενευόμαστε, αφού την ίδια τακτική συναντάμε και σε άλλα πεδία. Λ.χ. στις ιδιωτικοποιήσεις τα πράγματα γίνονται πιο εύκολα αν αποδομήσεις το Δημόσιο και μειώσεις ηθικά τους υπαλλήλους του.

Αν το κατορθώσεις, η αποδοχή του ιδιωτικού εμφανίζεται ως λυτρωτική. Ομοίως, σε εθνικό επίπεδο, με τον υπερτονισμό των περιπτώσεων εξαπάτησης του κράτους, καθίστανται πιο εύπεπτες οι όποιες περικοπές των κοινωνικών παροχών.

Μέσα από μια μιντιακή φρενίτιδα, κυρίως στη Γερμανία, καλλιεργήθηκε στο φαντασιακό των Eυρωπαίων ένα Κράτος-μέλος παριών.

Κατασκευάστηκε σιγά-σιγά η εικόνα ενός Έλληνα που θέλει να αρμέξει με πονηρά μέσα τη γερμανική αγελάδα. Μας μεταχειρίζονται σαν τζαμπατζήδες της κοινωνικής προστασίας, σαν ανώριμους και επίφοβους εφήβους που έβαλαν το χέρι στην τσέπη των πλούσιων εταίρων.

Τόσο δυνατή είναι η ηθική μείωση, ώστε παραβλέπεται κάθε άλλη οικονομική, κοινωνική, δικαιική παράμετρος της κρίσης χρέους. Κανένας δεν κάνει να κόπο να προσεγγίσει το πρόβλημα με συστημικούς ή δομικούς όρους, όπου η αλήθεια είναι σύνθετη.

Για τους Γερμανούς, αλλά και για πολλούς άλλους Ευρωπαίους, οι Έλληνες συνταξιοδοτούνται στα 50, απολαμβάνουν υψηλές συντάξεις, φοροδιαφεύγουν, εισφοροδιαφεύγουν. Προστατεύονται ως τυφλοί, αν και οδηγούν. Λαμβάνουν συντάξεις, αν και έχουν αποδημήσει εις Κύριον.

Είναι συνταξιούχοι αναπηρίας, αν και τους βλέπει κανείς με μια μπάλα στα πόδια. Δακτυλοδεικτούμενοι άνεργοι με πολυτελή αυτοκίνητα (για σκανδαλώδη κατακλυσμό ύβρεων κάνει λόγο ο Olivier Cyran στον Le Monde diplomatique, Juillet 2012).

Οι περιπτώσεις αυτές, που κανείς δεν έκανε το κόπο να αποτιμήσει στατιστικά (με αναφορά σε πραγματικά στοιχεία), οδηγούν το 62% των Γερμανών να είναι εχθρικό σε οποιοδήποτε σχέδιο βοήθειας προς την Ελλάδα. Και ακόμη χειρότερα, διαμορφώνοντας την κοινή γνώμη, παγιδεύεις τους πολιτικούς που κινούνται σε εκλογική τροχιά, σε μια ανάλογη εχθρική στάση.

Η υποτιμητική συμπεριφορά εναντίον μας, κατασκευασμένη από έναν οικονομικό νεοεθνικισμό, μας τοποθετεί ηθικά στον πυθμένα, αναδεικνύοντας τον ρητορικό χαρακτήρα όλων των ωραίων διατάξεων των Συνθηκών. Και είναι αλήθεια ότι υπάρχουν τέτοιες. Λ.χ. η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση Συνθήκη (άρθρο 2) συμμερίζεται την αντίληψη ότι η Ένωση δεν είναι μόνο μια εσωτερική αγορά, αλλά εξίσου μια Ευρώπη των αξιών, όπως του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ή μήπως η εφαρμογή της προηγούμενης διάταξης εξαρτάται από μια ανεπιβεβαίωτη ηθική ακεραιότητα του δέκτη των παροχών. Και ποιος θα είναι ο ηθικός τιμητής ; Πλέον, όροι, όπως «ευρωπαίοι πολίτες», έχουν χάσει την αίγλη τους. Η ηθική μετασχηματίζεται σε σχέδιο κατεδάφισης του Κράτους Πρόνοιας.

Η αμφιβόλου ηθικής ηθικοποίηση της αλληλεγγύης έρχεται αντιμέτωπη και με μια άλλη ασυμμετρία. Ενώ οι Έλληνες απαξιώνονται ως απόλυτα υπεύθυνοι της κατάστασης στην οποία περιήλθαν, το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν ακούει κανένα κήρυγμα περί ηθικής.

Αν και οι κεφαλαιαγορές δεν δημιουργούν θέσεις εργασίας, δραπετεύουν από φορολογικά εμπόδια, σπρώχνουν τους ανθρώπους στην εξαθλίωση, υποτάσσουν τους ανθρώπους στους σκοπούς ενός αχαλίνωτου ανταγωνισμού, παρόλα αυτά είναι ηθικά άψογες.

Οι ηθικοί τιμητές σιωπούν απέναντι στην κυνικότητα των αγορών. Εν τέλει, ηθική για κάθε χρήση. Άλλοτε απελευθερώνει από το χρέος της κοινοτικής αλληλεγγύης κι άλλοτε διά της σιωπής νομιμοποιεί τις πλέον απάνθρωπες συμπεριφορές.

Ο κ. Άγγελος Στεργίου είναι καθηγητής στην Νομική του ΑΠΘ